O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

Xalqaro modellarni O„zbekiston sharoitida qo„llash 
Qishloq turizmida joylashish vositalarini tanlash tarkibi quyidagicha:
appartamentlarda – 44%, xona – appartamentlarda – 22%, faqat xonalarda – 4 %.
Qishloq turizmini rivojlantirishda asosan Yevropa davlatlaridagi modellarni
keltirishimizning asosiy sababi shundan iboratki, dunyodagi ko‗plab mamlakatlar
o‗zlarida qishloq turizmini rivojlantirish uchun hozirda asosan qayd qilingan
modellarni joriy qilishmoqdalar.
Eng muhimi shundaki, Yevropa davlatlari qishloq turizmini rivojlantirish
uchun hamkorlikda «Qishloq turizmini rivojlantirish strategiyasi va dasturi»,
«Qishloq turizmi bozorida takliflar va talablarning o‗zgarish istiqbollari»ni ishlab
chiqdilar. Ushbu hamkor dasturlar asosida Buyuk Britaniya davlati 1998-yilda
qishloq turizmida 350 ming yangi ish o‗rinlarini tashkil qildilar.
Qayd qilinganlardan xulosa qilish mumkinki, mamlakatimizda qishloq
turizmini rivojlantirishda Yevropa modellarini Yaxshi o‗rganishimiz, bu
modellardan qishloqlarimizda foydalanish imkoniyatlarini o‗rganishimiz, hamda
qishloq turizmini rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqishimiz kerak bo‗ladi.
Qishloq turizmi rivojlangan Yevropa davlatlarining tajribalaridan ma‘lum
bo‗ldiki, ushbu davlatlar qishloq turizmini rivojlantirishga bundan 50 yil oldin
kirishgan. Dunyoda qishloq turizmi rivojlanishi bo‗yicha birinchi o‗rinda turuvchi
Fransiya davlatining qishloq turizmini rivojlantirish modelini, Buyuk Britanya
modelini, Germaniya modelini va Italiya modelini qishloq turizmini xalqaro
modellar deb tan olishining sababi ham shunda.
Endi O‗zbekistonda qishloq turizmni rivojlantirish uchun qayd qilingan
modellarning qaysi biri o‗ng‗ayroq va qulayroq? Agar bu modellarning tuzilishi va

---

---

244

ishlash tamoyillarini o‗rganganimizda ularning barchasini qishloq turizmini
rivojlantirishimiz uchun qo‗llash hech qanday muammolarni keltirib chiqarmaydi,
shu bilan birga oson ham. Chunki, qishloq turizmini rivojlantirishdagi asosiy
manba – turistik resurslarning xilma – xilligi bizda yuqorida qayd qilingan
Yevropa davlatlaridagidan ham ko‗p.
Yevropa davlatlari qishloq turizmini rivojlantirish uchun, dastlab qishloq
turizmini rivojlantirishning maqsadi va vazifalarini belgilab olishgan, so‗ngra
qishloq turizmini rivojlantirishga javob beruvchi, davlat vakolatini olgan tashkilot
tuzishgan (masalan, Fransiyada – «Turizm va qishloq yerlari assotsiatsiyasi»;
Britaniyada – «Britaniya turistik kengashi» va «Qishloq yerlarini rivojlantirish
agentligi»; Avstriyada – «Avstriya fermerlik turizmi assotsiatsiyasi» va boshqalar).
Restoran
industriyasini
ko‘kalamzorlashtirish.
Ovqatlanish
xizmati
operatsiyalari juda katta miqdordagi chiqindilarni paydo qiladi. Chunki, u nafaqat
ovqat tayyorlash jarayonida paydo bo‘lgan chiqindilarni balki taom iste‘mol
qilingandan keyin ham axlatlar paydo qiladi.
44

Axlat quvurlarini boshqarish tamoyillarini 3 ta so‘z orqali ifodalanadi:

qisqartirish, qaytadan foydalanish va qayta ishlab chiqarish. Bular eng maqbul
yechimlardir, ammo bizning ro‘yhatimiz o‘g‘itga aylantirish, kul qilish va
axlatxona maydonlaridan foydalanish kabilar bilan to‘ladi.