O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi

Button color maydonidan tugmaning rangini va Effect color maydonida tugmaning ustiga sichkoncha ko’rsatkichi olib borilganda tugmaning uzgaruvchi rangi ko’rsatiladi. Bulardan tashqari tugmaning ulchamlari va effekt turlarini xam belgilash mumkin.
 Video fayllar (Videoklip) va audiofayllar (fonli tovushlar), piktogramma va boshka kurinishlarni kuyish imkoniyatlari xam mavjud. Bu kabi amallar "Vstavka" Insert menyusining Video, yoki BackGround Sound komandalari yordamida amalga oshiriladi.
 Bulardan tashqari Insert menyusi orkali, maxsus effekt kurinishlarini kuyish mumkin:

• 
  Break - chegara kuyish.
  
• 
  Horizontal Line - Gorizontal chiziklar kuyish.
  
• 
  Cymbol - maxsus belgilar kuyish.
  
• 
  Comment - Tushintirish topshiriklari.
  
• 
  Marguee - Harakatlanuvchi satr hosil kilish va parametrlarini urnatish.
  

- ActiveX muxitida boshkarish, Plug ins va Java applets bilan ishlash imkonini beradi. Bulardan tashqari java Script va Microsoft Visual Basic (ssenariylarini) kurinishlarini kuyish va ularni taxrirlash mumkin. Bu kabi amallar Insert menyusidan Other Components komandasini tanlash orkali yoki Script komandalari orkali bajariladi.
- Bulardan tashqari, Web saxifalarining yukori funksional imkoniyatlarini oshiruvchi Web Bot komponentlari ekranda matnlarni harakatlantirib utkazib kurish uchun prokrutka turlarini, butun matn buylab kidirish imkonini va formalarni tanlab ajratish, xamda kompleks dasturlash SGI bilan ishlash imkonlarini beradi. Bu amallarni Insert menyusining WebBot components komandasi orkali bajariladi.
- Formalar, mundarijali matnlar kolipi, kushib ajratgichlar, radiotugmachalari, yoritiladigan ruyxatlar va komanda tugmalari hosil kilish mumkin. Tuldirilgan formadagi ma’lumotlarni kayta ishlash uchun kayta ishlovchilar har xil turidan foydalanish mumkin. Hosil kilingan FrontPage WebBot komponentidan, shaxsiy yaratilgan SGI ssenariysi yoki ISAPI prilojeniyasi kabilardan foydalaniladi. Bu kabi amallar Insert menyusidagi Form Field komandasi orkali bajariladi.
- FrontPage dasturi shriftlar bilan ishlash imkonini xam beradi. Paragraf, ruyxat (belgi yoki nomer) va shunga uxshash amallar Format) menyusidagi, "shrift" (Font) "Paragraf" (Paragraf) yoki "byo’lleten yoki nomerlangan ruyxat" (bullets and numbering) komandalari orkali amalga oshiriladi.
- Bulardan tashqari Format menyusidan foydalanib:
- background - xujjatning orka tarafi fonlarini berish; bu vaktda uncha katta bulmagan *.gif kengaytmali fonli fayllardan xam foydalanish mumkin.
- Formatlarni uchirish (Remove Formatting) - xujjat formatini uchirish kabi ishlarni amalga oshirish mumkin.
- FrontPage dasturi jadvallar hosil kilish imkonini xam beradi; jadval kismlarini kushish, yacheykalar hosil kilish va birlashtirish yoki ularni bulish, yacheykalarni tanlash, kator va ustunlar bilan ishlash kabi amallarni jadval (Table) menyusidan foydalanib amalga oshiriladi.

1.5. «Hisoblash va mikroprosessor texnikasi» fanidan elektron qo`llanmani yaratish texnologiyasi

Har bir narsaning o`ziga xos yaratilish texologiyasi mavjud bo`lib, u ko`pchilik hollarda murakkab ko`rinishga ega bo`ladi. Shu katori kompyuter dasturlarini yaratish texnologiyasi ham bir muncha murakkabliklarga ega.

Ushbu Kasb-xunar kollejlarida o`qitiladigan «Hisoblash va mikroprosessor texnikasi» fanidan elektron qo`llanma yaratish bo`yicha ta’lim texnologiyasini yaratish uchun dastlab sifatli kompyuter turini tanlash zarur bo`ladi va operasion sistamalardan biri tanlanadi. Dasturni ishlatish uchun kerakli bo`lgan drayverlar va dasturlash tillari kompyuterga o`rnatiladi hamda dasturni yaratish bosqichlari qadamma-qadam ko`rsatib o`tiladi.
Dasturni yaratish uchun kompyuterga qo`yilgan talablar quyidagilar:

• 
  kompyuter markasi – Pentium va undan yuqori;
  
• 
  mikro prosessor tezligi – 1200 Mg;
  
• 
  kattik disk - 2048 Mb;
  
• 
  yumshok disk - 1, 44 Mb;
  
• 
  tezkor xotira – 256 Mb;
  
• 
  monitor - VGA;
  
• 
  cichkoncha;
  
• 
  CD-ROM qurilmasi.
  

Agarda Internet tizimida ma’lumotlarni kurishi lozim deb tomilsa, u hola Modem kurilmasidan foydalaniladi.
Ma’ruzalarni qog`ozga chop qilish uchun printer qurilmalari tavsiya qilinadi.
Kompyuterdagi operasion sistema va dasturlarga qo’yilgan talablar:

• 
  Windows XR - operasion sistemasi. qaysi operasion sistama uchun tuzilsa, albatta anna shu operasion sistema kompyuterga o`rnatilgan bo`lishi shart;
  
• 
  Front Page - dasturi. Undan InterNet tizimida ishlashni tashkil etish uchun foydalaniladi;
  
• 
  DreamWiewer - dasturi. HTML tilidagi oynalarni sifatli tayyorlash uchun xizmat qiladi;
  
• 
  Microsoft Word – matn muharriri. Mavzuga tegishli matn va formulalarni kiritish uchun ishlatiladi;
  
• 
  Flash MX – dasturi. Undan grafik animasiyalarni yaratish uchun foydalaniladi;
  
• 
  ixtiyoriy qiymat kiritish bilan turli xil harakatlarni hosil qilish va natijalari olish uchun – Delphi obyektli dasturlsh tili.
  

Windows XR operasion sistemasini kompyuterga urnatish uchun maxsus urnatuvchi (Install) disklardan foydalaniladi. Bunday disklarni nomi asosn Windows “XR” Installer (Bu yerda XR - Windows ning versiyasi. Masalan, 95/98/2000/Melenium/XP Home Edition/XP Professional…) deyilgan bo’ladi. Diskni CD-ROM ga solib u yerdan SetupCol.exe fayli ishga tushiriladi. Natijada Windows operasion sistemasini urnatish oynasi hosil bo’ladi. U yerda hosil bo’lgan suruvlarga javob berib turish yetarli.
Front Page dasturi va Microsoft Word matn muharriri «Office 2000» diski yordamida o’rnatiladi. Urnatishni yo’lga kuyish uchun Setup.exe faylidan foydalaniladi. DreamWiewer va Flash MX dasturlarini urnatish uchun «macromedia» diskidan "Dreamweaver MX Installer.exe" va "Flash MX.exe" fayllari ishga yuklanadi. Yuqoridagi dasturlarni kompyuterga urnatish vaktida har bir dastur uzi uchun seriya nomer suraydi. Agarda seriya nomer kiritilmasa dusturni urnatish tuxtaydi. Bu muammoni xal yetish uchun «serial.txt» yoki «ReadMe.txt» fayllaridan foydalaniladi. Ko’rsatilgan fayllarni ichida urnatilayotgan dasturga tegishli bo’lgan seriya nomeri mavjud. FrontPage dasturi Microsoft Office 2003 paketi tarkibida joylashgan bo`lib, uni ishga yuklash uchun «Пуск» tugmachasini bosib, bosh menyuga chikiladi. Bosh menyuda «Программы»menyusi tanlanadi. Bu menyu ichida FrontPage - piktogrammasida sichkonchaning chap tugmasi bosiladi.

Ishchi oyna tarkibida new_page_1.htm saxifa mavjud bo’ladi. Bu saxifa yordamida Internet tizimida ishlashga mo`ljallangan fayllar yaratiladi. FrontPage oynasida 3 xil saxifa bo`lib, bular Normal, HTML va Preview lardir. Ularning vazifasi kuyidagicha:

• 
  Normal – matni va tasvirlarni joylashtirish;
  
• 
  HTML – faylning HTML tilidagi ko`rinishi;
  
• 
  Preview – yaratilgan saxifani ishlatib ko`rish.
  

FrontPage dasturida yangi saxifa yaratish uchun Window menyusidan NewWindow satri tanlanadi.
FrontPage dasturida matnlarni kiritish oddiy matn muharirlari kabi amalga oshiriladi. Shrift turini o`zgartirish uchun Format menyusidan Font satri tanlanadi.
Hosil bo’lgan oyna Font, Font style, Sizye, Color va Effects bulimlarini uz ichiga olgan bo’lib, ular kuyidagicha vazifani bajaradi:

• 
  Font -shrift turi;
  
• 
  Font style - shriftning standart ko`rinishi;
  
• 
  Size - shrif xajmi;
  
• 
  Color - shrift rangi;
  
• 
  Effects - shriftning ko`shimcha ko`rinishi.
  

Saxifaga rasm joylash uchun dastlab «Inser» menyusidan «Picture» kism osti menyusi tanlanadi. Natijada uchta satr hosil bo`ladi (“Clip Art…”, “From File”, “Video”). Ular kuyidagi amallarni bajaradi:

• 
  Clip Art… - Microsoft Office ning standart rasmlarini ko`yish;
  
• 
  From File – rasmni fayldan ko`yish;
  
• 
  Video - *.avi; *.asf; *.ram; *.ra kengaytmali video fayllarini ko`yish;
  

Rasmlarni xajmi, foni, turgan joyi, joylashish gradusi buyicha uzgartirish mumkin. Bu amallarning barchasi “Pictures” panelida joylashgan.
Flash dasturini ishga yuklash uchun kuyidagi amallar ketma-ketligi bajariladi:

• 
  ishchi stolidagi «Пуск» tugmasi bosiladi;
  
• 
  hosil bo`lgan menyudan «Программы»satri tanlanadi;
  
• 
  kism menyudan «Macromedia» satri tanlanadi;
  
• 
  kism menyudan «Macromedia Flash MX» satri tanlanadi.
  

Flash dasturida yangi oyna yaratish uchun File menyusidan New buyrugi tanlanadi yoki Ctrl+N tugmachalari teng bosiladi. Natijada yangi oyna hosil bo`ladi.
Yuqoridagilardan tashqari uslubiy ta’minotini yaratish vaktida Delphi obyektli dasturlash tilidan quyidagicha foydalanish mumkin:
Dasturni yaratish uchun Delphi obyektli dasturlash tilini urnatish kuyidagicha amalga oshiriladi:
Odatda Delphi paketini o`rnatish CD-ROM qurilmasi yordamida amalga oshiriladi. Kampak diskda barcha o`rnatuvchi inisializasiya dasturlar va kerakli fayllar (Delphi Setup launeher) joylashgan. CD - diskovodga o`rnatuvchi diskni solishimiz bilan o`rnatiluvchi dastur avtomatik tarzda ishga tushadi.
O`rnatuvchi dastur ishga tushishi natijasida kompyuter ekranida Delphi Setup launeher (Delphi ni o`rnatishni boshlash) oynasi hosil bo`lib, bu oynadan turli ma’lumotlar va dasturni o`rnatish uchun tugmachalar joylangan. Dasturni o`rnatish uchun sichqoncha ko`rsatkichini Delphi satriga olib kelib chap tugmachani bosish kerak. Natijada Delphi ni o`rnatuvchi dastur ishga tushadi va ekranda Setup (o`rnatish) oynasi hosil bo`ladi.
Bu oynada Delphi ni o`rnatish uchun tayyorgarlikni bajarilishini foiz hisobida ko`rinishi chiqadi. Tayyorgarlik oxiriga yetganidan so`ng ekranda Welcome (boshlanish) muloqot oynasi hosil bo`ladi.
Undagi Next (keyingi) tugmasi bosilsa Password Dialog oynasi hosil bo`ladi. Bu oynada Serial Number (seriya raqami) va Authorization key(komplekt kodi)lar kiritiladi. Next tugmasi bosilsa Software Lieense Agreement (Lisenziya kelishuvi) oynasi hosil bo`ladi (agar seriya raqami va komplekt kodi noto`g`ri keltirilsa Delphi ni o`rnatish dastur tomonidan to`xtatiladi). Undagi tekstni o`qib Yes(ha) tugmasi bosiladi.