O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.2. Tajriba-sinov tahlili
Bitiruv malakaviy ishim mavzusida tajriba-sinov ishlarini olib borish uchun Akademik litsey Hozirgi o‘zbek adabiy tili darsliklari materiallarini o‘tish yuzasidan dars ishlanmalari (tavsiyalar) tayyorlandim. Nazorat sinflarida darslar, darslik ,tarqatma material va o‘qituvchilarning ijodiy yondashuvlari asosida tashkil etildi. Tajriba sinflarida esa usullar va tavsiyalar asosida ish olib borildi. Akademik litseyda har bir mavzunu tushuntirish uchun induvidual va kichik guruhlar bilan ishlash metodi asosida tashkil qilingan dars ishlanmalarimizdan namunalar keltiramiz: O‘zMU S.H.Sirojidinov nomli akademik litseyida amaliyotim davomida 2- kurs o‘quvchilariga Hozirgi o‘zbek adabiy tili fanidan, bitiruv malakaviy ishim mavzusini ochiq dars sifatida o‘tdim. 4-yil davomida universitetda o‘qituvchilarim bergan bilimlarini o‘quvchilarga o‘rgatishga harakat qildim. Dars o‘tish uchun o‘qituvchiga nazariy bilimlardan tashqari eng muhim kerak bo‘ladigan bilim-bu pedagogik mahorat va psixologiya ekan,bunga ikki haftalik passiv amaliyotda kuzatuvchi bo‘lgan vaqtim amin bo‘ldim. O‘qituvchi, har bir o‘quvchining psixologiyasi, ruxiyati, kayfiyatini hisobga olib muomala qilishi lozim ekan. Sakson minut darsda o‘quvchilarni diqqatini darsga qaratish uchun har tomonlama mukammal bo‘lish kerak ekan, nazariy bilimlarni amaliyotda qo‘llay olish o‘qituvchining asosiy yutuqlaridan biri hisoblanib,hamma o‘qituvchilar ham eplolmas ekan. O‘quvchilarni darsga qiziqtirish uchun ko‘rgazmali va ko‘rsatmali materiallarning rang-barangliligi e’tibor berib, rag‘batlantiruvchi imtiyozlardan ko‘proq foydalanish,dars davomida metod va usullardan tashqari lirik chekinish sifatida mavzuga oid qo‘shiq eshittirish ham darsga bo‘lgan qiziqishini oshira 63 Undov so‘z deb…………………. Undovlarning ma’no turlari………………. Uvdovlarning uslubiy xususiyatlari. ………………. Тaqlid so‘zlar …………………. Тaqlid so‘zlarning ma’no turlari……………….. Тaqlid so‘zlarning uslubiy xususiyatlari……………. Modal so‘zlar…………... Modal so‘zlarning uslubiy xususiyatlari…………….. His-hayajon, buyruq-xitob, haydash-chaqirish ma’nolarini ifodalaydigan so‘zlarga ……………….deyiladi. Undov so‘zlar ham xuddi …………..so‘zlar kabi qo‘shimchalar olib o‘zgarmaydi. ……………. so‘zi kelishik, egalik qo‘shimchalari olmaydi.Unga yasovchi qo‘shimchalar qo‘shilib yangi so‘z yasalmaydi. Ayrim ……….so‘zlar otlashganda, ya’ni ot vazifasida qo‘llanganda, egalik qo‘shimchasini olishi mumkin. Masalan, ………………. Undovlar ma’no jihatdan ikki turli bo‘ladi: 1……………... 2………………... ……………boshqa so‘zlar bilan grammatik aloqaga kirishmaydi. Ba’zan kishilarning undov so‘zlar orqali ifodalagan his-hayajonini, buyruq-xitobini tasvirlash uchun undov so‘zlarga ………………………… singari fe’llar qo‘shilib keladi. Undov so‘zlar qatnashgan qo‘shma fe’llar hosil bo‘ladi: …………………… kabi. Undovlar ………………ohangi bilan ajralib turadi, lekin undov ohangi xilma-xildir. Nutq jarayonida so‘zlovchilarning yoshi, amali nuqtayi nazaridan undovlardan foydalanish ham ma’lum darajada farq qiladi. Xususan, o‘zidan katta yoshdagilarga murojaat qilinganda yoki ma’lum lavozimni egallagan shaxslarga uning qo‘l ostida ishlayotgan shaxslar ………deb murojaat etmaydi yoki …….. undovi kattalar tomonidan kichiklarning qilgan yoki qilayotgan ishlaridan mamnunligini ifodalash, ular mehnatini baholash maqsadida ishlatiladi, lekin 64 kichiklar tomonidan kattalarning ishlariga nisbatan bunday undov orqali baho berilmaydi. Shuningdek, undovlar…………., badiiy, qisman ………..keng qo‘llanilib,……… va ………uslubda qo‘llanilish doirasi cheklangan. Ba’zan xat janrida, ma’lum voqea-hodisalar bayoni yuzasidan o‘zaro maktublarda yoki ishqiy maktublarda, undovlar qo‘llanilishi mumkin. ………….doiralarning xatlarida undovlar qo‘llanilmaydi. Sababi …………….doiralarning xatlari har qanday ehtiroslardan xoli bo‘ladi. Тabiatda insondan tashqari juda ko‘plab tirik jonzotlar yashaydi. Ularda ham o‘ziga xos nutq apparati mavjud. Mana shu nutq apparati yordamida ular turli-tuman ovoz chiqaradilar. Natijada har xil ovozlar hosil bo‘ladi. Inson o‘z faoliyati davomida mana shu ovozlarga taqlid qilishga urinadi. Тilshunoslikda bunday ovozlar ………..so‘zlar atamasi bilan yuritiladi. Тaqlid so‘zlar ikkiga bo‘linadi. a) ……………. b) …………….. ………..so‘zlar egalik va kelishik qo‘shimchalarini oladi, turlanadi, gapda ot bajargan vazifalarda keladi. Тaqlid so‘zlarning barchasidan …….. yasaladi: …………………. kabi. «Qaysi, qanday yoziladi?» o‘yini. Bu o‘yinda o‘qituvchi darslikdagi mashqni o‘qib beradi va qaysi gapda qanday tinish belgilari qo‘llanilishini so‘raydi, o‘quvchilarga shu gaplarni imlo qoidasiga asosan yozish topshiriladi. Tavsiya etiladigan gaplar: 34 Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|