O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti pedagogika fakulteti amanova nigoraning

„Jismoniy mashq kishini ketma-ket chuqur nafas olishiga majbur qiladigan 
ixtiyoriy harakatdir", - deb jismoniy mashg‘ulotga tarif beradi. 
Shuning uchun ham Ibn Sino jismoniy mashq bilan mustaqil 
shug‘ullanadigan kishining organizmi juda mustahkam bo‘lib, har qanday 
kasalliklarni yengib o‘tishga qodir bo’lishini isbot qilishga harakat qiladi. Ibn Sino 
kishi organizmini chiniqtirishda tabiatning tabiiy kuchlaridan: havo, suv, 
quyoshdan jismoniy mashg‘ulotlar bilan qo‘shib olib borish va foydalanishga katta 
etibor beradi. 
Olimning fikricha, kishi organizmi chiniqtirishning birdan bir omili sof 
havoda davomli sayr qilish, sayrni har xil harakatlar, jismoniy mashqlar bilan 
qo‘shib olib borilishi kerak. Ayniqsa, yosh bolalarga ko‘proq sof havoda har xil 
harakatli mashqlar qildirilishi ularning organizmini chiniqtirishda katta ahamiyatga 
ega ekanligini ta’kidlaydi. 
Ibn Sino jismoniy tarbiya to‘g‘risidagi fikrlarda faqat jismoniy mashqqa ta’rif 
beribgina qolmasdan, balki uning tarkibida har xil usul borligini va ulardan qanday 
qilib foydalanish kerakligini ham ko‘rsatib o‘tadi. Ibn Sino jismoniy 
mashg‘ulotning roli haqida gapirar ekan, uning kishi organizmi uchun foydali 
ekanligini ta’kidlaydi va jismoniy mashg‘ulotga odamning shu jarayonida 
qiladigan harakatlari va maxsus jismoniy mashq harakatlari kiradi, degan fikrni 
ilgari suradi. 
Maxsus jismoniy mashqlarga Ibn Sino quyidagicha: “Kichik yoki katta, juda 
tez yoki sekin mashqlar bo‘ladi" ,- deydi 
Tez harakatlarga: tortinish, tez yurish, nayza otish, qilichbozlik va 
nayzabozlik, otda yurish, yuqoridagi bir narsaga irg‘ib osilish, bir oyoqlab sakrash, 
ikki qo‘lni silkitish, arqonda yurish, oyoq uchlarida turib qo‘llarni oldga va orqaga 
cho‘zish hamda tez harakat qilishlarni kiritadi. 
Juda muloyim va engil mashqlarga: arg‘imchoqlarda uchish, qayiq yoki 

---

kemalarda sayr qilishni kiritadi.