O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti ishanova m

Kommunikativ muloqot. 
Interaktiv muloqot. 
Perseptiv muloqot. 
1. Kommunikativ muloqotda bir tomonlama axborot uzatiladi. Muomala o‘z 
ichiga  hamkorlik  faoliyatining  qatnashchilari  bilan  o‘zaro  axborot  almashuvini 
qamrab  olgan  bo‘lib,  kommunikativ  muloqot  sifatida  tavsiflanishi  mumkin. 
O‘qituvchi  va  o‘quvchi  bir  -  birlari  bilan  muloqotga  kirishishi  jarayonida 
muloqotning  muhim  vositalari  bo‘lmish  til  va  nutq  faoliyati  bevosita  muhim 
ahamiyat kasb etadi.  
2.  Interaktiv  muloqotning  muhim  jihati  ikki  tomonlama  bir-biriga  ta’sir 
etishdir.  Muloqotga  kirishuvchi  o‘qituvchi  o‘zaro  ta’sir  etishda,  o‘quvchilarning 
tarbiyaviy faoliyatiga nafaqat so‘z orqali, balki fikr almashinuv, hatti - harakat va 
xulq atvori bilan o‘zaro ta’sir o‘tkazishi tushuniladi.  
3. Perseptiv muloqotda o‘qituvchi va o‘quvchilar jamoasi o‘zaro bir-birlarini 
idrok  qilishi,  anglashi  tushuniladi.  Bunda  muloqotga  kirishuvchilar  o‘zaro  bir-

---

131 
 
birlarini idrok qilish asosida ulardan biri ikkinchisining ishonchini qozonadi, aqlli, 
farosatli,  tajribali,  yuksak  tayyorgarlikka  ega  barkamol  inson  sifatida  idrok 
qilinadi.  
Muloqotning  har  uchala  tomonini  yaxlit  olib  qaraganda,  o‘zaro  hamkorlik 
faoliyatini tashkil qilishning usullari va unda ishtirok etuvchilarning munosabatlari 
yaqqol namoyon bo‘ladi. Pedagogik muloqot muvaffaqiyatli tashkil etilishi uchun, 
o‘qituvchi  o‘quvchilar  bilan  hamkorlik  faoliyatiga  chuqur  kirishib  keta  olishi, 
shaxsni  har  tomonlama  shakllantirishning  maqsad  va  vazifalarini  chuqur  anglab, 
faoliyat olib borishi lozim.  
Zero,  sinf  jamoasini  boshqarish  –  pedagogik  jamoa,  ota-onalar  oldida 
o‘qituvchining  obro‘–e’tibori  qay  darajada  ekanligini  ko‘rsatuvchi  mezon. 
O‘qituvchining  axloqiy  saviyasini,  bilimini  muloqot  asosida  sinf  jamoasini 
boshqarishda erishayotgan yutuqlari belgilaydi. Odatda o‘qituvchilarning xarakteri, 
individual xususiyatiga qarab: tashabbuskor, ijodkor, tashabbussiz, o‘z fikriga ega 
bo‘lmagan,  barcha  ishlarga  befarq  qarovchilar  toifasiga  ajratishadi.  Pedagog  va 
psixolog  olimlarning  ko‘p  yillik  ilmiy  izlanishlari,  kuzatishlari  va  ilmiy 
tajribalariga  asoslangan  holda  o‘qituvchilarning  rahbar  sifatida  sinf  jamoasini 
boshqarishida qo‘llaydigan muloqot uslublari quyidagicha tavsiflanadi: 
 
1. Avtoritar uslubda faoliyat ko‘rsatuvchi o‘qituvchilar. 
2. Demokratik uslubda faoliyat ko‘rsatuvchi o‘qituvchilar. 
 
3. Liberal uslubda faoliyat ko‘rsatuvchi o‘qituvchilar.