O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta`lim vazirligi farg‟ona davlatuniversiteti fizika-matematika fakulteti

1.2-§. Akademik litseylar informatika o‘qituvchisining innovatsion 
pedagogik faoliyati 
Pedagogik faoliyat yosh avlodni hayotga, mehnatga tayyorlash uchun xalq, 
davlat oldida javob bera oladigan, bolalarga ta‟lim –tarbiya berish ishi bilan 
shug„ullanadigan, bu ishga maxsus tayyorlangan shaxslarning mehnat faoliyatidir. 
Ta`lim jarayonida interaktiv metodlar, innovatsion texnologiyalar, pedagogik va 
axborot texnologiyalarini o„quv jarayonida qo„llashga bo„lgan qiziqish, e`tibor 
kundan-kunga kuchayib bormoqda, bunday bo„lishining sabab - laridan biri, shu 
vaqtgacha an`anaviy ta`limda talabalarni faqat tayyor bilimlarni egallashga 
o„rgatilgan bo„lsa, zamonaviy texnologiyalarda esa, ularni egallayotgan bilimlarni 
o„zlari qidirib topishlariga, mustaqil o„rganib tahlil qilishlariga, xatto xulosalarni 
o„zlari keltirib chiqarishlariga o„rgatadi. Pedagog bu jarayonga shaxsning 
rivojlanishi, shakllanishi, bilim olish va tarbiyalanishiga sharoit yaratadi va shu 
bilan bir qatorda boshqaruvchilik, yo„naltiruvchilik funktsiyasini bajaradi. Ta`lim 
jarayonida talaba asosiy figuraga aylanadi. 
Shuning uchun oliy o„quv yurtlari malakali kasb egalarini tayyorlashda 
zamonaviy o„qitish metodlari - interaktiv metodlar, innovatsion texnologiyalarning 
o„rni va roli benihoya kattadir. Bunda pedagogik texnologiya va pedagogik 
mahoratiga oid bilim, tajriba va interaktiv metodlar talabalarni bilimli, etuk 
malakaga ega bo„lishlarini ta`minlaydi. 
Innovatsion texnologiyalar pedagogik jarayon hamda o„qituvchi va talaba 
faoliyatiga yangilik, o„zgarishlar kiritish bo„lib, uni amalga oshirishda asosan 
interaktiv metodlardan to„liq foydalaniladi.

---

12 
Interaktiv metodlar - bu jamoa bo„lib fikrlashdan iborat deb yuriti -ladi, 
ya`ni pedagogik ta`sir etish usullari bo„lib, ta`lim mazmunining tarkibiy qismi 
hisoblanadi. Bu metodlarning o„ziga xosligi shundaki, ular faqat pedagog va 
talabalarning birgalikda faoliyat ko„rsatishi orqali amalga oshiriladi. 
Bunday pedagogik hamkorlik jarayoni o„ziga xos xususiyatlarga ega bo„lib, 
ularga quyidagilar kiradi: 
- talabaning dars davomida befarq bo„lmaslikka mustaqil fikrlash, ijod etish 
va izlanishga majbur etishi; 
- talabalarni o„quv jarayonida bilimga bo„lgan qiziqishlarini doimiy 
ravishda bo„lishini ta`minlashi; 
- talabaning bilimga bo„lgan qiziqishini mustaqil ravishda har bir masalaga 
ijodiy yondoshgan holda kuchaytirishi; 
- pedagog va talabaning hamisha hamkorlikdagi faoliyatini tashkillanishi.
Innovatsionlik pedagogik jarayonni ifodalab nafaqat unga didaktik 
qurilmasiga, balki pedagogning ijtimoiy, mohiyatli natijalari va ruhiy qiyofasiga 
ham taalluqlidir. 
Pedagogning innovatsion faoliyatini samarali amalga oshirish bir qator 
shart-sharoitlarga bog‟liq. Unga pedagogning tayinli muloqoti, qarama-qarshi 
fikrlarga nisbatan munosabati, turli holatlarda ratsional vaziyatning tan olinishini 
uqtirishga tayyorligi kiradi. Buning natijasida pedagog o„z bilim va ilmiy 
faoliyatini ta`minlaydigan keng qamrovli mavzu (motiv) ga ega bo„ladi. 
Pedagog faoliyatida o„z-o„zini faollashtirish, o„z ijodkorligi, o„z-o„zini 
bilishi va yaratuvchiligi motivlari ahamiyat kasb etadi, bu esa pedagog shaxsining 
kreativligining faolligini shakllantirish imkonini beradi. 
Pedagogning innovatsion faoliyati - o„z ichiga yangilikni tahlil qilish va 
unga baho berish, kelgusidagi harakatlarning maqsadi va kontseptsiyasini 
shakllantirish. Ushbu rejani amalga oshirish va tahlil qilish, samaradorlikka baho 
berishni qamrab oladi. 
O„qituvchi innovatsion faoliyatining tahlili yangilik kiritishning samarasini 
belgilovchi muayyan me‟yorlardan foydalanishni talab qiladi. Bunday me‟yorlarga 

---

13 
yangilik, optimallik, yuqori natijalilik, ommaviy tajribalarda innovatsion ijodiy 
qo„llash imkoniyatlari kiradi.Yangilik pedagogik yangilik me‟yori sifatida, o„zida 
taklif qilinadigan yangilik, yangilik darajasi mohiyatini aks ettiradi. Pedagogik 
olimlar yangilikni qo„llash mashhurligi darajasi va sohasiga ko„ra farqlanadigan 
mutloq, chegaralangan mutloq, shartli, sub`ektiv darajalarini farqlaydilar. Bunda 
o„qituvchining innovatsion faoliyati o„z ichiga yangilikni tahlil qilish va unga baho 
berish, kelgusidagi harakatlarning maqsadi va kontsep -tsiyasini shakllantirish, 
ushbu rejani amalga oshirish va tahlil qilish, sama -radorlikka baho berishni 
qamrab oladi, unda innovatsion faoliyatining samarasi pedagog shaxsiyati bilan 
belgilanadi. 
Shuni alohida qayd etib o„tish joizki, texnologik yoshdoshuv asosida 
pedagogik faoliyatni tashkil etish individual va ijodiy xususiyatga ega. Shu bois 
ta`lim va tarbiya jarayonini yo„lga qo„yishda yangi pedagogik texnologiyalardan 
foydalanish har bir pedagogning shaxsiy imkoniyatlari, kasbiy mahorati hamda 
ijodkorlik layoqati darajasiga bog‟liq. Bo„lajak informatika o„qituvchisi o„sib 
kelayotgan avlodning umumta`lim maktablari, akademik litsey va kasb-hunar 
kollejlarida o„qitiladigan «Informatika va hisoblash texnikasi asoslari», 
«Informatika» va «Axborot texnologiyalari» fanlarining ahamiyatini, ularning 
mazmunini ajratish tamoyillarini, shuningdek, ularning boshqa fanlar bilan 
aloqadorligini tushunishi zarur. 
Informatika fanini o„qitish quyidagi maqsadni ko„zda tutadi: 
- 
bo„lajak o„qituvchilarni informatika fanini ijodiy o„qitish va 
o„zlarining amaliy faoliyatlarida yangi pedagogik va axborot texnologiyalarini 
qo„llash bo„yicha bilim, ko„nikma va malakalari bilan qurollantirish; 
- 
bo„lajak o„qituvchilarni informatika sohasi bo„yicha turli-tuman 
shakldagi sinf va sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish va o„tkazishga tayyorlash; 
bo„lajak o„qituvchilarni ta`lim sohasini axborotlashtirishning yo„llari va 
ulkan istiqbollari haqidagi tasavvurlarini rivojlashtirish hamda chuqurlashtirish. 
Yangilik kiritishning muhim sharti muloqotning yangi vaziyatini 
tug‟dirishdan iborat. Muloqotning yangi vaziyati - bu pedagogning o„z mustaqillik 

---

14 
mavqeini, pedagogik fan, o„ziga bo„lgan yangi munosabatini yarata olish 
qobiliyatidir. Bunday vaziyatlardao„qituvchi pedagogik tajribalarning boy shakllari 
orqali mukammallashtirib boradi. O„qituvchining fikrlash usullari, aqliy 
madaniyati o„zgarib, xissiy tuyg‟ulari rivojlanadi.
Pedagogning innovatsion faoliyatiga bo„lgan qobiliyatlarining asosiy 
xislatlari: 
- shaxsning ijodiy motivatsiyani qo„llaganligi. Bu qiziquvchanlik, ijodiy 
qiziqish, ijodiy yutuqlar, peshqadamlikka va o„z kamolotiga intilish; 
- kreativlik, bu - xayoliy qarash; baho bera olish qobiliyati va o„z 
kamolotiga intilish; 
- kasbiy faoliyatni baholash, bu - ijodiy faoliyat metodologiyasi va 
pedagogik tadqiqot metodlarini egallash qobiliyati; mualliflik kontseptsiyasi va 
ziddiyatni ijodiy bartaraf qilish qobiliyatlari; ijodiy faoliyatiga hamkorlik va o„zaro 
yordam berish qobiliyati;
- o„qituvchining individual qobiliyati, bu - ijodiy faoliyat sur`ati va ish 
qobiliyati; qat`iyatlik, mas`uliyatlik va xalollik, o„zini tuta bilish; 
Keyingi sharti - bu pedagogning madaniyat va muloqotga shayligi. 
Pedagog va talaba o„rtasidagi muloqot namunasining o„zgarishi innovatsion 
faoliyat shartidan biridir. 
Innovatsion faoliyat quyidagi asosiy funktsiyalar bilan izohlanadi: