Eritrotsitlar yoki qizil qon tanachalari odamda va sut emizuvchilarda yadrosiz, gomogen protoplazmali hujayralardan iborat. Eritrotsitlarning tuzilishida hujayra tayanchi – stroma va yuza qavat – qobik tafovut qilinadi. Eritrotsitning qobigi ikki qavat fosfolipiddan tuzilgan. Ichki va tashqi tomonida monomolekulyar oqsil qavati bor. Sog’lom erkaklarning 1 mm3 qonida 5-6 mln. eritrotsit, ayollarda esa 4,5-5 mln. eritrotsit bor. Leykotsitlar qonning maxsus pigmentga ega bo`lmagan yadroli hujayralaridir.Rangsiz bo`lganidan, oq qon tanachalari, deb ham atashadi. Sog‘lom odamning 1 mm 3qonida 4000-9000 leykotsit uchraydi. Ularning soni doimo bir xilda turmaydi. Fiziologik sharoitlarda organizmning faollik holatiga, tun va kunga, hamda boshqa omillarga bog‘liq holda leykotsitlar soni o‘zgarib turadi. Qon plastinkalari (trombotsitlar) diametri 2-5 mkm bo`lgan oval shaklidagi plazmatik tuzilmalardir. Ko‘mikda va taloqda gigant hujayralar – megakariotsitlardan hosil bo`ladi.
1 (334-342), 2(123-126)
Laboratoriya ishi. Eritrotsitlarni va leykotsitlarni sanash. EChTni aniqlash.
Gemostaz. Qonning ivish jarayoni. Qonning to‘xtash vaqti va ivish vaqtini aniqlash.
Qon oqishining to’xtashiga gemostaz deyiladi. Gemostaz qonning ivishi natijasida ro’y beradi. Qonning ivishi gemokoagulyatsiya deb nomlanadi. Qonning suyuq holatdan jelesimon laxtaga aylanishi qon ivishi deyiladi. Qonning ivish xossasi nerv tizimi ta’sirida o’zgaradi. Og’riq ta’sir etib turganda qon ivishi tezlashadi. Hissiy qo’zg’alish ham qon ivishini tezlashtiradi. Yuqori harorat ta’sirida qon ivishi tezlashadi, past harorat esa – sekinlashtiradi.
