O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti Ekologiya va geografiya kafedrasi

C_P-muvozanatsuyuqlikningkonsentrasiyasi, mol/l;
V- adsorbtsiyalashuchunolinganoqovasuvninghajmi, ml;
m- adsorbentningmassasi, g.


Sinov savollari

1. 
   Ishni bajarish tartibini tushuntirish.
   
2. 
   Adsorbent (yoki sorbent) nima?
   
3. 
   Adsorbent qaysi standart ko`rsatgichlar orqali baholanadi?
   
4. 
   Suvga qo`shilgan kislotaning kontsentratsiyasi qaysi formula yordamida hisoblanadi?
   
5. 
   Ko`mirga adsorbtsiyalangan organik kislota miqdorini qaysi formula bilan hisoblash mumkin?
   
6. 
   Suvning tozalash darajasini qaysi formula bilan hisoblash mumkin?
   
7. 
   Stalagmometrning vazifasi nimadan iborat?
   
8. 
   Sirt tarangligi qaysi formula yordamida hisoblanadi va uning mohiyati nimadan iborat?
   

Tajriba ishi 7


Suvni xlorlash
Mashg’ulotning maqsadi:
1. Xlorliohaktarkibidagifaolxlormiqdorinianiqlash.
2 Suvninganiqhajmiuchunkeraklixlorliohak eritmasimiqdorinianiqlash.
3. Xlorlangansuvnixlorsizlantirishniamalgaoshirish.
Nazariy ma`lumotlar
Suvni tindirish, koagulyatsiyalash va filtrlash yo`li bilan uni turli mikro organizmlardan, shu jumladan, patog’en mikroblardan, to`liq tozalash nihoyatda qiyin. Shuning uchun ichimlik suvini qaynatish, UB- nurlari, ul’tratovush, nurlari bilan qayta ishlash, ozonlashtirish, xlorlash va boshqa usullar yordamida zararsizlantirish amalga oshiriladi.
Ko`pinchasuvnixlorlashusulidanqo`llaniladi. Gazsimon xlorni ohakli sut orqali o`tkazish yo`li bilan xlorli ohak hosil qilinadi.
Suvni ifloslanish darajasiga qarab, faol xlorning miqdori 0,5 dan 25mg/lgacha va undan ham yuqori bo`lishi mumkin. Suvning xlorga bo`lgan ehtiyoji, mikro organizmlarning mavjudligi va suvni zararsizlanish tezligiga qarab aniqlanadi. Suvga faol xlorning ta`sir etish vaqti 15-20 daqiqadan 1-2 soatgacha vaundanhamyuqoribo`lishimumkin. Xlorli ohakning faol qismi kaltsiy gipoxlorid hisoblanadi. U suv bilan o`zaro ta`sir qilinganda parchalanib, HCLO kislotani hosil qiladi. Bukislotaxlorvakislorodgaparchalanadivanatijadasterillashjarayonisodirbo`ladi.
Tarkibidagi uglerod qo`shoksidi, namlik, nur va yuqori haroratlar ta`sirida xlorli havo faol xlorni yo`qotadi va uning dezinfektsiyalash xususiyati keskin pasayadi. Shuninguchunsuvnixlorlashdanoldinohaktarkibidagifaolxlormiqdorinibilishkerak.
Yaxshi xlorli ohaklarda faol xlorning miqdori 32-35% ni tashkil etishi mumkin. Xlorning ohak tarkibidagi faol miqdori 20% dan kam bo`lsa, unda bu xlorli ohak suvni zararsizlantirish uchun qo`llanilmaydi.