O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti Ekologiya va geografiya kafedrasi

Sinov savollari

1. 
   Suvning qattiqligi qaysi omillarga bog’liq?
   
2. 
   Suv qattiqligini qaysi turlarini bilasiz?
   
3. 
   Suvning qattiqligi oshganda, qaysi hodisalar yuz berishi mumkin?
   
4. 
   Odatda, suvning qattiqligi qancha bo`lishi kerak?
   
5. 
   Suvning karbonat qattiqligi qanday aniqlanadi?
   

6 - TAJRIBA MASHG’ULOTI

Oqova suvlarni adsorbsiya usulida tozalash

Ishningmaqsadi:Suvlarniadsorbsiontozalashusulibilantanishishvasuvdagiorganikmoddalarmiqdorinianiqlash.


Nazariyma`lumotlar
O`zigayutiboluvchimoddalarga, adsorbent (sorbent) deyiladi.
Adsorbsiya-suvdagi qo`shilmalarni qattiq jismlar (adsorbentlar) sirtiga yoki g’ovak hajmlarida yutib olish jarayonidir. Sanoatda adsorbentlar sifatida ko`mir va torf zarrachalardan, qum zarrachalaridan, minerallardan tabiiy va sintetik seolitlardan, polimer plyonkalari va kukunlaridan, sintetik sorbentlardan va boshqa moddalardan keng qo`llaniladi.
Adsorbentlar bir qator standart ko`rsatkichlar bilan baholanadi: yeyilishga va siqilishga mustahkamligi, umumiy g’ovakligi, yutish (sorbsion) sig’imi va qayta ishlanuvchanligi (ya`ni, dastlabki xossalarini qayta tiklash imkoniyatlari) bilan baholanadi.
Materialning asosiy sorbsion xossalari va moddalarning unga adsorbsiyalanish xarekteri to`g’risida adsorbsiya izotermalari ma`lumot berishi mumkin, ya`ni adsorbsiyalangan modda miqdori A [mg/g, mol’/g] ning sistemadagi konsentrasiyasi C [mg/l, mol’/l] ga bog’liqlik grafigi beradi (1-rasm).

1-rasm. Organikmoddalarningfaollashtirilganko`mirgaadsorbsiyalanishizotermasi.

UshbuizotermaFreyndlix empiriktenglamasiorqalitavsiflanadi:

bu yerdaA- adsorbsiyalanganmoddamassasiningadsorbentmassasiganisbati, mg/g, mmol/g

C_p-muvozanatkontsentrasiya, mg/l, mmol/l
Kva n- o`zgarmaskattaliklar.
Tozalash inshootlar (absorberlar) ni hisoblash va adsorbentlarni tanlab olish uchun amaliyotda, odatda, quyidagi usullardan olinadigan tajriba natijalardan qo`llaniladi.