O’zbekiston respublikasi oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Guliston davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiyа kafedrasi evolyutsiya nazariyasi fanidan laboratoriya mashg’ulotlarini bajarish uchun

Tabiiy mutatsiyalar doimo tabiatda uchraydi. Tirik organizmlarning 1-10 mln. dan bittasida mutatsiya kuzatiladi.
Mutatsiyalarga quydagilar xos:
1) ular doimo tabiatda paydo bo’lib turadi;
2) ma’lum bir yo’nalishda bormaydi;
3) mutatsiyaning fenotipda namoyon bo’lishi genotipik fonga va tashqi muhit ta’siriga bog’liqdir;
4) irsiy o’zgaruvchanlik bo’lgani uchun evolyutsiya jarayonining elementar materiali bo’lib xizmat qiladi.


1 - Laboratoriya ishi


Mavzu: O’zgaruvchanlik turlarini o’simliklar misolida o’rganish


Maqsad: Organizmlarda boradigan o’zgaruvchanlik tushunchasini shakllantirish, orginal materillar bilan ishlashni o’rganish, o’zgaruvchan belgilarni toppish.
Material: 5 – 6 turga mansub bo’lgan turli xil biotoplarda o’sadigan o’simlik turlari, va har bir turdan 2–3 nusxada, turli xil o’simlik urug’lari va mevalari.
Jihozlar: binokulyar, pintset, chizg’ich, o’simliklarn aniqlagich jadvali.
Ishning borishi:
1. Bir turga mansub bo’lgan 2–3 ta o’simliklar tuzilishidagi o’xshashliklarni toping. Bir turga mansub bo’lgan o’xshashliklar sababini aniqlang va uni daftaringizga yozing.
2. O’rganayotgan o’simlik turlaridagi o’zgaruvchanlik belgilarini toping. Bu belgilarning o’zgarish sabablarini ko’rsating va daftaringizga yozing.
3. Quydagi jadvalni to’ldiring(1.1–jadval)
1.1–jadval
Bir turga mansub turli xil populyatsiyalardagi o’simlikning morfologik belgilarini taqqoslash

O’simlik turi

Belgilar