O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

Mashinaning ishlatish sharoitlarini, 
uning texnik holatiga ta’siri 
Mashina traktor parklarining (MTP) texnik holatiga bir qancha 
ko‘rsatkuchlar ta’sir ko‘rsatadi: 

---

7 

ishliv berilayotgan ob’ekt (o‘simliklar, tuproq, hayvonat) va 
ularning texnologik xossalari; 

atrof 
muxit: 
tuproqning 
turi 
va 
tarkibi, 
tarkibidagi 
qo‘shimchalar – toshlar, dala ishlarini bajarish vaqtidagi harorat va 
namgarchilik (havo, o‘simlik, tuproq), er yuzasining baland-pastligi va 
boshqalar ta’sir ko‘rsatadi; 

texnik xizmat ko‘rsatish saviyasi, xsusan TXK va ta’mirlashda; 

sotsial-iqtisodiy 
ko‘rsatkichlar 
(mexanizator 
va TXK 
hodimlarning malakasi, injner - texnik hodimlarning xizmati yuqori 
darajada, sifatli extiyot qismlarni sotib olish imkoniyati va boshqalar). 
Bu ko‘rsatkichlarning baholash mashinalarni buzilmasdan ishlashi 
bo‘yicha aniqlanadi. Masalan, donli ekinlarning yig‘ish davrida – 5 ish 
kuni (ish kuning davomiyligi 10 soat) bo‘ladigan bo‘lsa, kombayinning 
buzilmasdan ishlash davomiyligi 50 moto soatni tashkil etishi lozim. Bu 
meyoriy xujjatlar bo‘yicha o‘rnatilgan muddatdan ikki marotaba kichik 
ko‘rsatkichdir.
Bizning 
davlatimizda 
mashinalarning 
ishlatish 
sharoitlari, 
rivojlangan Amerika va Evropa davlatlarga nisbatan ancha og‘ir 
hisoblanadi. 
Bundan 
tashqari 
bizda 
ishlab 
chiqarilayotgan 
va 
ishlatilayotgan 
traktor, 
qishloq 
xo‘jaligi 
mashinalarining 
va 
avtomobillarning sifati, huddi shunday xorijiy texnikalardan ancha past 
hisoblanadi. 
Yuqorida keltirilgan fikrlarni inobatga olgan holda mashinalarning 
iqtisodiy va mustaxkamlik ko‘rsatkichlarini taminlashning asosiy 
yo‘llaridan biri sifatli TXK tizimini tashkil etishdir. Lekin ko‘pgina xizmat 
ko‘rsatish xo‘jaliklarining texnik jixozganlik darajasi juda achinarli 
holdadir, bunday hollarda esa texnikani texnik holatini saqlab turish injner-
texnik hodimlarning zimmasiga yiklangan.