O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi jalilova s. X., G`Ayibova n. A

 
O‘z-o‘zini nazorat va muhokama qilish uchun savollar: 
1.
Shaxsalaro munosabatlar ta’rifini keltiring. 
2.
N.N.Obozov fikriga ko`ra, shaxslararo munosabatlar asosini nima 
tashkil etadi? 
3.
Shaxslararo munosabatlar qanday omillar bilan belgilanadi? 
4.
Shaxslararo munosabatlar dinamikasi deaganda nimani tushunasiz? 
5.
Shaxslararo munosabatlarning shaxs shakllanishiga ta’siri qanday? 
6.
Shaxsalaro munosabatlar psixodiagnostikasida qaysi metodlar 
qo`llaniladi? 
7.
K.N.Tomas shaxs so`rovnomasi asosida nima o’rganiladi? 
8.
T.Liri metodikasi qaysi yili yaratilgan? 
9.
Sotsiometriya metodikasi kim tomonidantuzilgan? 

---

134 
AMALIY MASHG‘ULOTLAR MAVZULARI 
DIQQAT XUSUSIYATLARINI O‘RGANISH 
 
“Shulte jadvali”
 
metodikasi. 
Metodikadan foydalanishdan maqsad: Bu metodika diqqatning ko‘chishi, 
bo‘linishi va sensomotor reaksiya tezligini aniqlash uchun foydalaniladi. 
Metodikani o‘tkazish tartibi:
Metodika 25 ta kataklarga bo‘lingan, 5 ta kvadratdan iborat bo‘lib, ularni 
qo‘lda yasash ham mumkin. Metodikani o‘tkazish uchun sekundomer va alohida 
katakli atlas zarur. 
Kvadratlarning o‘lchami 60x60 sm. Kataklarda yozilgan sonlar tasodifiy 
tartibda joylashgan. Jadval sinaluvchining ko‘zidan 35-40 sm masofada 
joylashtiriladi. Sinaluvchi katakli kvadratlarda tasodifiy tarzda joylashgan 
sonlarni, ketma-ketlikda (1 dan 25 gacha) ovoz chiqarib aytishi shu bilan birga 
qo‘li bilan ko‘rsatishi kerak. Psixolog esa har bir katakli kvadratlardagi sonlarni 
topishga sarflangan vaqtini “sinov natijalari bayonnomasi”da qayd qilib boradi.
Har bir katakli kvadrat ichidagi 1 dan 25 gacha sonlarni topishga ketgan 
vaqt alohida qayd qilinadi. Olingan natijalarni grafik shaklda ifoda etish 
mumkin. Shuningdek, barcha katakli kvadratlardagi sonlarni topishga ketgan 
vaqtni topish uchun, 5 ta kvadratga ketgan vaqtni qo‘shib keyin o‘rtacha 
arifmetik miqdorni ham topish mumkin. Metodikani bajarishda kvadratdagi 
sonlarni topishga ketgan vaqtni bir xil yoki notekis taqsimlanishi ham 
ahamiyatga ega. Diqqat ko‘chuvchanligi normadagi sinaluvchilar barcha 
kvadratlardagi sonlarni bir xil vaqt ichida topadilar. Gohida kvadratdan-
kvadratga tomon sonlarni topish tezlashib boradi. Bu sensor malakaning oshib 
borganligini ko‘rsatadi. Agar kvadratdagi sonlarni topishga ketgan vaqt har xil 
bo‘lsa (yani diqqat sustlashib borsa), bu holat astenik sinaluvchilarga xos 
xususiyat hisoblanadi (simtom). Asteniyaning barcha turlarida va ba’zi bir 
psixik kasalliklarda diqqatning buzilishi va sustlashini kvadratdan-kvadratga 
xatolar soni va vaqt oshib borishi kuzatiladi.

---

135 
Shul’te jadvalining afzalliklaridan biri, bu metodikadagi sonlarni xotirada 
saqlab qolish qiyin, shu jixatdan bu metodikani ko‘p marta o‘tkazish mumkin. 
Stimul materiallari. 
21 
12 
7 
1 
20 
6 
15 
17 
3 
18 
19 
4 
8 
25 
13 
24 
2 
22 
10 
5 
9 
14 
11 
23 
16 
14 
18 
7 
24 
21 
22 
1 
10 
9 
6 
16 
5 
8 
20 
11 
23 
2 
25 
3 
15 
19 
13 
17 
12 
4 
9 
5 
11 
23 
20 
14 
25 
17 
1 
6 
3 
21 
7 
19 
13 
18 
12 
24 
16 
4 
8 
15 
2 
10 
22 
22 
25 
7 
21 
11 
6 
2 
10 
3 
23 
17 
12 
16 
5 
18 
1 
15 
20 
9 
24 
19 
13 
4 
14 
8 
5 
14 
12 
23 
2 
18 
25 
7 
24 
13 
11 
3 
20 
4 
18 
8 
10 
19 
22 
1 

---

136 
Shulte jadvali yordamida o‘tkazilgan sinov natijalari bayonnomasi 
Sinaluvchi ________________________________________ 
Jadval nomeri 
Topshiriqni bajarishda 
kuzatilgan sinov 
natijalari 
Vaqt
1-sonli jadval 
2-sonli jadval 
3-sonli jadval 
4-sonli jadval 
5-sonli jadval 
Jami