O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

 
juft kuchlar 
deb nomlanadi va ( , 
) 
koʻrinishda belgilanadi ( 3.6. -shakl ).
2.12-shakl. 
Demak, miqdorlari teng, yoʻnalishlari qarama-qarshi va bir toʻgʻri chiziqda 
yotmagan ikkita parallel kuch 
juft kuch 
deb ataladi. Juft kuchlar ham jismlarni 
aylantirishga harakat qilganligi uchun, ularning aylantirish kattaligi ham
juft 
momenti 
bilan
 
ifodalanadi. 
Juft kuch momenti 
deb, mos ishora bilan olingan juft 

---

42 
kuchlardan birining miqdori bilan juft kuchlar orasidagi eng yaqin masofasining 
koʻpaytmasiga teng boʻlgan skalyar qiymatga aytiladi: 
M( , 
) = ± F·d = ± ·d , (2.10) 
bu yerda d=2r -gʻildirak diyametri yoki 
juft yelkasi 
deb ataladi. Juft kuch momenti 
ham kuch momenti kabi [ 
N·m 
] birlikka ega. 
Agar jismga bir necha juft kuchlar ta’sir etsa, ularning natijalovchisini
( teng ta’sir etuvchisini ) aniqlash uchun juft momentlarining algebraik yigʻindisini 
olish zarur: 
2.13-shakl. 
M = M( , 
) + M( ,
) . 
Oxirgi tenglikni n-ta juft kuchlar (
uchun 
umumlashtirish mumkin: 
M = M
1
(
M
2
(
… 
M
n
(
yoki qisqacha
M = 
(2.11) 
Juft kuchlarning texnikada ishlatilishi keng koʻlamda boʻlib, ularning 
quyidagi xususiyatlarini bilish talab etiladi: 
a)
juft kuchning tashkil etuvchi kuchlarini ( , 
-larni ) oʻz ta’sir chizigʻi 
boʻylab ixtiyoriy nuqtaga koʻchirsak, 
juft momenti oʻzgarmaydi;
b)
juft momentining miqdori juftni tashkil etuvchi kuchlarga qurilgan 
paralellogramning yuziga teng
; 
d) juft momenti miqdorini oʻzgartirmay uni