| ( )
| = .
(2.31)
Hisoblashlarni yana ham tezlashtirish uchun, quyidagi hulosalarni esda
tutish lozim:
a)
agar fazoviy kuch biror koordinata oʻqiga parallel boʻlsa (masalan Ox
oʻqiga), uning shu oʻqqa nisbatan momenti nolga teng, chunki mos
proyeksiyasi
F yz = 0.
b)
agar fazoviy kuchning ta’sir chizigʻi biror koordinata oʻqini kesib oʻtsa
(masalan Ox oʻqini ), uning shu oʻqqa nisbatan momenti nolga teng,
chunki mos yelkasi
h 1 = 0.
Boshqa hollarda fazoviy kuchning momenti albatta noldan farqli qiymatga ega
boʻladi.
B. FAZOVIY JUFT KUCHNING MOMENTI. Agar juft kuchlar fazoning turli tekisliklarida berilgan boʻlsa, ularni qoʻshish
uchun ularning momentini ham vektor sifatida ifodalaymiz. Masalan, oʻzaro
perpendikulyar tekisliklarda joylashgan ( ,
) va (
,
) juft kuchlarni qoʻshish
uchun ularning moment vektorlari qoʻshiladi (2.28-shakl):
(
,
) +
(
,
), (2.32)
57
2.28-shakl.
Demak, fazoviy juft kuch momenti vektorlari juft tekisligiga perpendikulyar yoʻnalgan boʻlib, uning uchidan qaraganda juft kuch tekislikni soat mili aylanishiga teskari boʻlishi lozim. Yuqoridagi maʻlumotlarni
n -ta juft kuchlar uchun umumlashtirish
mumkin:
=
(
,
) +
(
,
) + … +
(
,
),
yoki qisqa qilib, =
(
,
) . (2.33)
Xulosa: agar fazoviy jismga turli juft kuchlar ta’sir etsa, ularning vektorlarini qoʻshib, bitta juft kuch momenti vektoriga keltirish mumkin ekan. D. FAZODA JOYLASHGAN IXTIYORIY KUCHLARNI SODDA
