O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

3-masala[2]:
ogʻir yuklarni koʻtarishga moʻljallangan moslamaga 600 N 
li ogʻir jism osilgan (2.50,a-shakl). Agar A,C shkivlar va B bloʻk radiuslari mos 
ravishda 
boʻlsa, jismni tinch holatda ushlab 
turish uchun kuchning qiymatini toping.

Yechish: 
mexanizmni 3 qismga boʻlib olib, alohida muvozanat 
tenglamalarini tuzamiz (2.50,b-shakl): 
1)
A shkivda qiymatlari bir xil boʻlgan 3 ta noma’lum kuchlar bor, shuning 
uchun parallel kuchlarning muvozanat shartlarining bittasi yetarli boʻladi,
demak P = 200 
N.
 
2.50-shakl.

2) B bloʻkda 1 ta noma’lum , demak
bundan T = 2P = 400 
N. 
3) C skivda esa 1 ta noma’lum , shuning uchun, 
demak R = T+2P = 400+400 = 800 
N. 
 

---

82 
2.3.2. Fermalardan iborat tuzilmalarni hisoblash usullari. 
Bino-inshoot va mashina-mexanizmlarning qismlarini butun jismlardan 
tayyorlash ularning ogʻirligini va iqtisodiy qiymatini oshirib yuborishi mumkin. 
Ikkinchidan ilmiy tajribalar shuni koʻrsatdiki, ichki zoʻriqishlar asosan jismning 
maʻlum yoʻnalishlarida hosil boʻlar ekan. Bu maʻlumotlar materiallar qarshiligi 
fanida isbot qilinadi. Shuning uchun juda koʻp tuzilmalar ogʻirligi hisobga 
olinmaydigan 
sterjenlar 
va 
sharnirlardan
tashkil topadi (2.51-shakl).
Demak toʻgʻri sterjenlar va sharnirlardan iborat tuzilmalar 
fermalar
yoki 
 
fermalardan iborat tuzilmalar 
deb ataladi (2.51-shakl).
a) b) 
2.51-shakl. 
Ferma soʻzi fransuz tilidan olingan boʻlib, “freme”-“mustahkam” maʻnosini 
beradi. Agar fermaning barcha sterjenlari bitta tekislikda joylashgan bo‘lsa, bunday 
fermalar