4) Geometrik usul (tezliklar plani):
(3.62) va (3.63) vektor tengliklar ma’lum masshtabda millimetrli oʻlchov
qogʻoziga chiziladi. Bu usulning yaxshi tomoni hisob-kitoblar kam boʻlib, asosan
chizma yordamida jism nuqtalari tezliklari yonalishi va qiymatlari aniqlanadi.
Quyida amaliy masalalar yechishda bu usul kengroq koʻrib oʻtiladi.
1-masala:
Qiya tekislik bo‘ylab sirpanmasdan dumalayotgan pog‘onali
g‘ildirakning radiuslari r
1
=0,6m va r
2
=0,5m bo‘lib, A nuqtasining tezligi
v
A
=2m/sek bo‘lsa, B nuqtasining tezligini aniqlang.
a)
b)
3.35-shakl.
Yechish:
Tezliklar oniy markazini aniqlashning 1-usuliga asosan, pogʻonali
gildirak va tekislik
P
А
В
145
. (1)
Son qiymatlarini qoʻyib,
noma’lumlarni aniqlaymiz:
= 4 rad/sek,
2-masala
(horijiy
adabiyotdan
olindi
[2]):
Krivoship-polzunli
mexanizmning OA krivoshipi 12 rad/sek burchakli tezlik bilan aylanadi. Agar
mexanizmning oʻlchamlari va holati berilgan boʻlsa (3.36-shakl), AB shatunning
burchakli tezligi va B polzunning tezligi topilsin.ning tegishib turgan
P
nuqtasi
oniy markaz boʻladi:
3.36-shakl.
146
Yechish:
1) Proyeksiyalar usuli. A nuqta O markaz atrofida aylanma
harakat qilganligi uchun uning tezligi OA krivoshipga perpendikulyar, ya’ni
aylanaga urinma yoʻnalgan (3.37-shakl).
3.37-shakl.
Uning qiymati esa
OA
0,3 12 = 3,6 m/s. (2)
(3.64) ifodaga asosan, A va B nuqta tezlik vektorlarining AB dan oʻtgan oʻqqa
proyeksiyalari oʻzaro teng, ya’ni
(
)
AB
= (
)
AB
(3)
yoki
=
, (4)
bundan
=
=
3,6 = 6,23 m/s.
2) Tezliklar oniy markazi usulu.
va
vektorlarga perpendikulyar
chiziqlar chiqarib, O markaz AB krivoship uchun tezliklar oniy markazi ekanligi
aniqlanadi. (3.65) proportsiyaga asosan,
=
(5)
va son qiymatlarini qoʻyib,
=
.
Demak
12 rad/s ,
= 1,2
= 6,23 m/s .
A
O
B
60
30
30
147
2)
Tezliklar plani usulu. Tezliklar planini qurish uchun
Dostları ilə paylaş: |
