O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti jurnalistika fakulteti filologiya va tillarni o‘qitish: o‘zbek tili yo‘nalishi



Yüklə 296,96 Kb.
səhifə6/14
tarix09.05.2023
ölçüsü296,96 Kb.
#110064
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
ravish kurs ishi

Ravish LMGlari. Ravish holat, miqdor-daraja, o‘rin, payt, maqsad, sabab LMGlariga bo‘linadi.
Ravish morfologik jihatdan o`zgarmaydi, ya’ni lug`aviy shaklga ega emas va aloqa-munosabat shaklini ham olmaydi. Ayrim ravish tarkibida uchraydigan egalik (kechasi), kelishik (unda­bunda, olg`a, jo`rttaga, to`satdan, birdan) shakllari so`z bilan yaxlitlangan, ma’noli qismga ajratilmaydi: hozirdan, tezda, ilgarilari, kechqurunlari.

  • Ravishlar yasalish xususiyatiga ega.

  • Ravishlarga qo`shilgan kelishik ikki xil vazifa bajaradi:

  • 1) Ravishning ma`noviy guruhini o`zgartiradi: keyin(payt) – keyinda(o`rin), keyinga(o`rin, payt)

  • 2) Ma`noni kuchaytiradi yoki konkretlashtiradi: hozir – hozirda – hozirdan.

  • Ko`plik qo`shimchasi –lar ravishlar tarkibida noaniqlik va davomiylik ma`nolarini bildiradi. ilgari – ilgarilari, avval - avvallari


Payt ravishi. Payt ravishi ish-harakatning paytini bildirib, qachon? qachongacha? qachondan beri? kabi so`roqlarga javob beradi. Payt ravishlariga: hozir, boya, hali, endi, oldin, burun, avval, qadim, bultur, tunov kun, yaqinda, hamisha, hanuz, hamon, bugun, indin, keyin, so`ng, yiliga, dastlab, har kuni, erta-indin, erta-kech, qishin-yozin kabilar kiradi.
Payt ravishlari asosan, payt holi, ba’zan kesim vazifasida keladi. Masalan: Sen bir birodaringning ayblarini zikr qilmoqchi bo`lsang, avval o`z ayblaringni esla! (Imom Ismoil al Buxoriy). Bugun sening tug`ilgan kuning, Bugun uying to`ladi gulga (H.O.).
Payt ravishi harakatning vaqti, payti, muddatini bildiradi: endi, saharlab, hali, doim, indin kabi. U gapda ko‘pincha hol, ba’zan kesim bo‘lib keladi: Bugun erta turib tongni ko‘rdim. (Uyg‘.) Bugunning hakami ertadir. (A.Xud.) tongla, uzzukun, umrbod, unda­bunda, endi, erta, ertalab, erta­indin, erta­indin, erta-yu kech, eskidan, yaqinda, o`qtin­o`qtin, qadimdan, hali, halitdan, hali­beri, hozir, hamisha, hamon, hanuz, avval, ahyon­ahyonda, bugun, barvaqt, ba’zan, ba’zida, birpas, boya, bultur, vaqtincha, gohida, goho, dastavval, dastlab, doim/doimo, ilalabad, ilgari, indinga (­da, ­dan), keyin, kecha­kunduz, kechasi, kunduzi, mangu, muqaddam, mudom, ora­sira, oxiri, onda­sonda, so`ng//so`ngra,

Yüklə 296,96 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin