8. Aholining kasb - hunaridan olingan nomlar
. Kasb - hunar bilan bog'liq holda paydo
bo'lgan geografik nomlar o'rta va ayniqsa kichik (mikro) toponimlar orasida ko'p uchraydi.
Moskva yaqinidagi Ximki shaharchasi, Sirdaryo viloyatidagi Paxtakor tumani, Qashqadaryodagi
Chiroqchi, Dehqonobod shaharlari, Buxoro viloyatidagi Qorovulbozor shahri shular
jumlasidandir. Toshkentda Egarchi, O'qchi, Pichoqchilik, Zargarchilik, Choponbozor,
Qalandarxona, Shifokorlar shaharchasi va boshqalar bor. O'rda, Xonaqo, Mahkama, Qoziko'cha
kabi toponimlar ma'muriyatga tegishli tashkilotlar nomidan paydo bo'lgan.
9. Shaxslarning ism - shariflari, tahalluslariga qo'yilgan geografik nomlar
(antroponimlar).
Dunyo xaritasida bunday nomlar tilga kirganda sayyoh va geograflar, yangi
yer ochuvchi, noma'lum o'lkalarga borib, jonini garovga qo'ygan tadqiqotchi olimlar, ularning
qilgan ishlari, yozilgan asarlari, qahramonliklari haqida ko'p bilib olardik. Afsuski, xaritalar
gapirmaydi. Lekin bunday toponimlarda ana shunday kishilarning nomlari mangu saqlanadi. Ana
shuning uchun ham joy nomlarini o'zgartirganda shu nomlar egalarining kimligini bilmasak, ko'p
shoshmasligimiz zarur. Dunyo xaritasidagi Kuk, Bering, Magellan, Kolumb, Gudzon,
Livingiston, Mikluxo - Maklay, Barens, Laptevlar, Bass, Flinders, Shokolskiy nomlari ana
shunday nomlardandir. Jahon fani, madaniyati, ma'naviyati taraqqiyotiga buyuk hissa qo'shgan
allomalarning,
vatan
ozodligi,
mustaqilligi
uchun
kurashgan,
jonini
fido
qilgan
vatanparvarlarning nomlari ham joy nomlarida mangu saqlanadi. Bunday nomlarga Beruniy,
Navoiy, Ulug'bek, Al - Xorazmiy, Ibn Sino, Al - Farg'oniy, Forobiy, Pushkin, Vashington,
Jaloliddin Manguberdi kabi nomlarni kiritish mumkin.
Ba'zan davlat boshliqlari, podshohlar, sayyoh va tadqiqotchilarning sevikli kishilari, hatto
qaroqchilar nomlari ham xaritada abadiylashib qoladi. Masalan, Angliya qirolichasi Viktoriya,
mashhur dengiz qaroqchisi Dreyk nomlari ham xaritada abadiylashib qolgan.
Kishilarning ism - sharifi, tahallusi bilan bog'liq nomlarni memorial va oddiyroq nomlarga
ajratish mumkin. Memorial nomlarga haqiqatan haqiqiy buyuk kishilar, ya'ni zamon, jamiyat
qanday bo'lishidan qat'iy nazar hurmat bilan tilga olinadigan, butun insoniyatga xizmat qilgan
shaxslar nomlarini kiritish mumkin. Bunday nomlar har qanday jamiyatda saqlanib qoladi.
Qanday nomlar memorial ekanligini vaqt belgilaydi. Mikrotoponimlar orasida shaxslarning ism -
shariflari, tahalluslari bilan bog'liq nomlar juda ko'p. Lekin ularning ko'pchiligi zamon o'zgarishi
bilan o'zgarib ketadi, yangi nomlar bilan almashinadi. Bunday nomlar memorial nomga
kiritilmaydi. General Chernyayev nomi bilan atalagan Chernyayevka, general Kaufman sharafiga
qo'yilgan Kaufmanskaya stansiyasi, Skobelev, sho'ro qo'mondonlaridan Frunze, Kuybishev
(shaharlari) nomlari shunday nomlar bo'lib, ular nomlari almashtirildi.
Dostları ilə paylaş: |