Reaksiya tezligining haroratga bog’liqligi. Vant-Goff qonuni. Kimyoviy reaksiya tezligi reaksiyaga kiri-
shuvchi moddalar zarrachalari o’rtasidagi to’qnashuvlar soniga bog’liq bo’ladi. Ma’lumki, harorat oshirilganda, zar-
rachalarning harakatchanligi ortadi. Natijada to’qnashuvlar soni ham ortadi. Demak, reaksiyaning tezligi harorat
ko’tarilishiga proporsional ravishda ortadi.
Molekulalarning to’qnashishi natijasida yangi modda hosil bo’lishi uchun zarur bo’lgan qo’shimcha energiya
ayni reaksiyaning aktivlanish energiyasi deyiladi. Aktivlanish energiyasiga ega bo’lgan molekulalar aktiv molekulalar
deyiladi. Harorat ko’tarilishi bilan aktiv molekulalar soni ortadi.
Vant-Goff qonuni:
Harorat har 10
C ortganda kimyoviy reaksiya tezligi 2-4 marta ortadi.
10
t
t
t
t
1
2
1
2
V
V
bu yerda:
1
t
V
,
2
t
V
- reaksiyaning tegishlicha boshlang’ich (t
1
) va oxirigi (t
2
) temperaturadagi tezliklari;
- reaksiya tezligining temperatura koeffitsenti. U reaksiyaga kirishayotgan moddalarning tempera-
turasi 10
ko’tarilganda reaksiyaning tezligi necha marta ortishini ko’rsatadi.
Misol: Reaksiya 298
O
K.da 32 min. davomida tugaydi. Agar reaksiyaning temperatura koeffitsenti 4 ga teng
bo’lsa, shu reaksiya 348
O
K.da necha minutdan keyin tugaydi? Temperatura 298
O
K.dan 348
O
K.ga ko’tarilganda Vant-
Goff qoidasiga ko’ra reaksiyaning tezligi:
1024
4
4
V
V
5
10
298
348
t
t
1
2
marta ortadi.
Binobarin, agar bu reaksiya 298
O
K.da 32 min.da tugasa, 348
O
K.da u 1,8 sek.da tugaydi (32 min:1024 = 0,03
min = 1,8 s). Vant-Goff qoidasi taqribiy bo’lib, uni reaksiya tezligiga temperaturaning ta’sirini taxminiy baholash
uchungina tatbiq etish mumkin.
Dostları ilə paylaş: |
