O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha

2.1.Mexanik kuch uzatmali avtomobilning

---

165
tortish qobiliyatini hisoblash

Mexanik kuch uzatmali avtomobilning tortish qobiliyati uning umumiy
og’irligi G
a
ni hisoblashdan boshlanadi:
G
a
=G
0
+G
yuk
, N.
(8.1)
G
yuk
ning qiymati yengil avtomobillar va avtobuslar uchun yo’lovchilar
sonini (yo’lovchilar yuki bilan ham) ularning og’irligiga (750 N) ko’paytirilganiga
teng. SHinaning, o’lchamlari har bir g’ildirakka to’g’ri kelgan. yukning vazniga
qarab maxsus jadvaldan tanlanadi, G’ildirakning statik radiusi aniqlanib, u.
g’ildirakning g’ildirash radiusi r
g
deb ataladi.
2. Berilgan o’lchamlarni qanoatlantiruvchi dvigatelning
quvvatini hisoblash.
Avtomobilь dvigatelining maksimal quvvati N
gmax
miqdorini topish uchun
avval avtomobil V
amax
tezlik bilan harakatlanishi uchun zarur quvvat N
gvmax
aniklanadi:
ky
a
ky
a
v
a
gv
V
W
V
G
N
h
h
×
×
+
×
×
Y
×
=
1000
1000
max
.
3
max
.
max
max
, kVt
(8.2)
Izlangan. N
gmax
qiymat empirik formuladan foydalanib hisoblanadi:
3
2
max
max
l
l
l
×
-
×
+
×
=
c
b
a
N
N
gv
g
, kVt;
max
max
gN
gv
n
n
=
l
(8.3)
bu yerda n
gvmax
- avtomobil maksimal tezlik bilan harakatlanayotgan vaqtdagi
tirsakli valning aylanishlar chastotasi;
n
gNmax
- dvigatel maksimal quvvatga ega bo’lgandagi tirsakli valning
aylanishlar chastotasi. CHeklagichsiz karbyuratorli dvigatel uchun λ=1,1...1,3;
cheklagichli karbyuratorli dvigatelь uchun λ=0,8...0,9; dizellar uchun λ=0,9…1,0;
a, b, s - koeffitsientlar; yonilg’i oqizib sachratiladigan dizellar uchun a=0,5; b=1,5;
s=1; yonuvchi aralashma uyurma xosil qiluvchi. dizellar uchun a=0,7, b=1,3, s=1;
karama-qarshi harakatlanuvchi porshenli dizellar uchun a=0,65; b=1,35; s=1.
Aniqlangan N
gmax
, n
gNmax
qiymatlardan foydalanib N
g
va M
g
ning hamma
oraliqlari uchun qiymatlari aniqlanib dvigatelning tashqi tezlik tavsifnomasi grafigi
quriladi.