4.2.Ekspluatatsiyada uchraydigan omillarning avtomobilning yurish ravonligiga ta’siri Ma’lumki, avtomobilning tebranishi yo’lning notekisligi ta’sirida paydo
bo’ladi. Serqatnov yo’llarda to’lqinsimon notekislar 1-2 yilda paydo bo’ladi va
avtomobilning yurish ravonligini yomonlashtiradi.
Avtomobilning yurish qismini texnik holati nosoz bo’lsa, uning yurish
ravonligiga ta’sir qiladi. Ressor varoqlari orasiga moy kirib qolsa, ishqalanish
ko’payib ketib, tebranishlar chastotasi oshib ketadi, natijada kuzovlar katta
turtkilarga duchor bo’ladi.
Amartizator suyuqligi qotib qolsa, amortizator salnigi ishga yaroqsiz bo’lib,
moy sizib chiqayotgan bo’lsa, tebranishni so’ndirish xususiyati yo’qoladi.
Yo’lning notekislik chastotasi avtomobilning erkin tebranish chastotasiga
tenglashib qolganda, rezonans hodisasi ro’y berishi mumkin. Natijada g’ildiraklar
yo’l sirtiga goh-goh tegmay g’ildirashi natijasida, yurish ravonligi, avtomobilning
turg’unligi va boshqariluvchanligi qiyinlashadi.
Avtomobil to’la yuklanganda uning oldingi va orqa ko’prigiga tushgan
og’irlik kuchlari tebranishlar ta’sirida bir necha marta ortib ketadi.
Nazorat savollari
1. Avtomobilning yurish ravonligi nima va uning qanday o’lchamlarini
bilasiz?
2. Bitta erkinlik darajasiga ega bo’lgan bir massali tizimning tebranishini
tushuntiring.
3. Tebranish yo’lini (amplitudasi) tushuntiring, uni qanday aniqlanadi?
4. Tebranish tezligi, tezlanish, tezlanishning tezligi qanday aniqlanadi?
5. Tebranish davri va tebranishlar soni qanday aniqlanadi?
6. Tebranishni so’nish va nisbiy koeffitsientlari hamda dekrementini
tushuntiring.
7. Avtomobil fazoda qanday tebranadi?
8. Tebranishni qanday usullar bilan kamaytiriladi.
9. Ekspluatatsiyada uchraydigan omillar avtomobilning yurish ravonligiga
qanday ta’sir ko’rsatadi?
27-Mavzu. Avtomobilning ekologik xususiyatlari. Reja. 1. Avtomobilning ekologik xususiyatlari ta’rifi, atrof muxitga ta’siri.
2. Avtomobilning atrof muhitga salbiy ta’sirini kamaytirish tadbirlari.
3. Alternativ yonilg’i turlarini qo’llash. Kattalik neytralizatorlar.
