3. GTM fazasining diagrammasi Dvigateldan eng ko’p quvvat olish uchun tsilindrlarni yonuvchi aralashma
yoki havo bilan ko’proq to’ldirilishi va ishlatilgan gazlardan tsilindrlarni yaxshiroq
tozalanishi zarur, leki kiritish va chiqarish jarayonlari kichik vaqt 0.05- 0.0087 s da
o’tadi. Natijada tsilindrlar yonuvchi aralashma yoki havo Bilan yaxshi to’lmaydi,
chiqarish jarayonlarida tsilindrlar ishlatilgan gazlardan to’la tozalanmatsdi. Bu
jarayonlarni bajarilishini yaxshilash uchun krivoshitonga yetmasdan oldinroq bir
nuqtada yoki α burchagda ochilishi va PCHN dan o’tgandan keyin ikkinchi
nuqtada yoki
d
burchagida yopilishi kerak. CHiqarish klapani porshen PCHNga
yetib kelmasdan uch nuqtada yoki
c
burchagda ochilishi va porshen YuCHN dan
o’tganda 4 nuqtada yoki β burchagda yopilishi kerak. Tirsakli valining cheka
YuCHN va PCHN nuqtalariga nisbatan burchagining graduslarida ifodalangan
klapanlarning ochilish va yopilish paytlari gaz taqsilash mexanizmining ish
davrlari deyiladi. (4.3- chizma).
4.3-rasm. Avtomobil dvigateli gaz
taqsimlash fazalarining doiraviy
diagrammasi.
a- to’rt taktli dvigatelning gaz
taqsimlash umumiy davrlari;
b- ZIL -130 dvigatelning gaz
taqsimlash umumiy davrlari;
v- KamAZ- 740 dvigatelning gaz
taqsimlash umumiy davrlari;
Tirsakli valning chekka nuqtalariga nisbatan burilish burchaklarida
ifodalangan klapanlarni ochilish va yopilish paytlari (4.1-jadval) da keltirlgan.
4.1-jadval
Kiritish klapani
CHiqarish klapani
Avtomobil
dvigateli
YuCHNga
nisbatan
ochiladi
PCHNga
nisbatan
yopiladi
PCHNga
nisbatan
ochiladi
YuCHNga
nisbatan
yopiladi
Tiko
12
0
380
460
100
GAZ-24
12
0
600
540
180
ZMZ-53
24
0
640
500
220
YaMZ-240
200
560
560
200
ZIL-130
310
830
670
470
KamAZ-740
100
460
660
100
Gaz taqsimlash davrlari diagrammalaridan ko’rinadiki, ZIL-130 dvigatelning
77
gaz taqsimlash davri kiritish klapani uchun 294
0
, chiqarish klapani uchun 294
0
,
Kamaz-740 dvigatelida kiritish klapani uchun 236
0
, chiqarish klapani uchun 256
0
va Tiko dvigatelda kiritish klapani uchun 230
0
hamda chiqarish klapanlari uchn
236
0
ga teng bo’ladi.
