O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

14.2.2. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya darslarida didaktik o’yinlar 
o’tkazish texnologiyasi 
Umumta’lim maktablarida iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kurslari VIII- IX 
sinflarda o’rganiladi. Mazkur kurslarda quyidagi mavzular bo’yicha didaktik 
o’yinlarni ishlab chiqish mumkin:
 
- tabiiy resurslar geografiyasi va ulardan foydalanish; 
- siyosiy harita va uning shakillanish bosqichlari. Davlatlar va ularning 
turlari; 
- aholi geografiyasi, ko’payishi, tarkibi, shahar va qishloq aholisi, 
urbanizatsiya darajasi, ko’chib yurishi; 
- ilmiy texnik inqilob va uning ishlab chiqarishni rivojlanishiga ta’siri. 
Sanoatini industrial orti rivojlanishi; 
- mehnatni xalqaro geografik taqsimoti. Xalqaro ixtisoslashuv, mintaqaviy 
va tarmoq ixtisoslashuvi; 
- sanoat va uning tarmoqlari. Materiklar va alohida davlatlar sanoati; 

---

140 
- qishloq xo’jaligi va uning tarmoqlari. Materikklar va alohida davlatlar 
qishloq xo’jaligi; 
- transport va xalqaro iqtisodiy aloqalar; 
- mintaqalar va davlatlar iqtisodiy geografiyasi. 
Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kursi bo’yicha individual va guruhli didaktik 
o’yinlarni ishlab chiqish mumkin. 
1.Afrika materigi siyosiy haritasidagi davlatlarni chegarasi bo’yicha qirqib 
olib, ularni joylashtirish bo’yicha o’yin tashkil qilinadi. Bunda 2-3 ta o’quvchi
navbat bilan davlatlarni joy-joyiga to’g’ri qo’yib chiqadi. Kim qisqa vaqtda 
mazkur ishni bajarsa o’sha g’olib hisoblanadi. Bunda o’quvchilarni siyosiy harita 
va davlatlarni geografik joylanishi haqidagi bilimlari tekshiriladi. 
2. Maydoni 1 mln. km
2 
ortiq bo’lgan davlatlar soni qaysi materikda ko’p 
ekanligini aniqlang. 
3. Sharqdan-g’arbga, shimoldan-janubga geografik o’yini. 
O’qituvchi yoki o’yin boshqaruvchisi sinf o’quvchilariga besh va undan ortiq 
davlat nomi yozilgan kartochkalar tarqatadi. O’yin ishtirokchilariga kartochkada 
yozilgan davlatlarni ma’lum tartibda ya’ni sharqdan g’arbga yoki shimoldan 
janubga tomon tartib bilan, ma’lum ajratilgan vaqt ichida yozib chiqishlari 
topshiriladi. 
Masalan, kartochkada quyidagi davlatlar yozilgan deylik: Jazoir, Chad, Markaziy 
Afrika Respublikasi, Liviya, Misr, Saudiya Arabistoni, Marokash, Kongo, Tunis, 
Efiopiya. 
Agar sharqdan g’arbga ma’lum tartibda davlatlarning nomini yozish talab 
etilsa – Saudiya Arabistoni, Misr, Liviya, Tunis, Jazoir, Marokash tartibida 
yoziladi. 
Agar shimoldan janubga tomon yozish talab etilsa quyidagi tartibda 
Latviya, Chad, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo. 
Shunga o’xshash geografik o’yinlarni har bir davlat iqtisodiy va ijtimoiy 
geografiyasi bo’yicha ham ishlab chiqish mumkin. 
O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiiy geografiyasi va uning tarmoqlari bo’yicha 
qator didaktik o’yinlar ishlab chiqib, o’quvchilarni bilish faoliyatini jadallashtirish
mumkin.