Yangi mavzuni o’rganish. Deyarli barcha darslarda yangi mavzuni o’tish
qismi albatta bo’ladi. Yangi mavzuni o’tishda yangi bilimlar ko’nikma va malakalar
shakllantiriladi. Darsga ajratilgan vaqtning katta qism yangi mavzuni o’rganishga
sarflanadi. Yangi mavzuni mazmuni va xajmi o’quv dasturlarida berilgan bo’ladi,
darsliklarda esa ular aniqlashtiriladi. Dastur o’qituvchi uchun asosiy vosita bo’lib
xisoblanadi. Yangi darsning mazmuni o’qituvchi tomonidan tanlab olinadi. Bunda
mavzu bo’lim yoki butun kursni o’quv maqsadlaridan kelib chiqdi. O’qituvchi
uchun dasturda yangi materialni o’tish uchun asosiy va qo’shimcha materiallar
tizimi beriladi. Qo’shimcha materiallarga turli xil daliliy ma’lumotlar kiradi. Ular
mavzuni asosiy mazmunini ochib berishga xizmat qiladi. Yangi mavzuni o’rganish
natijasida o’quvchilarni bilmi kengayadi va chuqurlashadi, o’rganilayotgan voqea va
hoisalarni moxiyati ochib beriladi. Geografik bilimlar va ko’nikmalarni amaliy
tomonlari ko’rsatiladi. Yangi mavzuni o’rganish ilgari olingan bilimlarga tayangan
xolda amalga oshiriladi. Demak, xar bir mavzuni o’rganayotganda predmetlararo va
ichki predmetlararo aloqalar ochib beriladi. Masalan, VI va VII sinflarda xar bir
materikni va yirik o’lkalarni relyefini o’rganishda V-sinfda letosfera mavzusida
o’tilgan bilimlarga suyanadi.
Olingan bilim va ko’nikmalarni mustaxkamlash geografiya darslarini asosiy
qismlaridan biri xisoblanadi. O’quvchilar bilimini mustaxkamlash ikki usulda olib
boriladi: bosqichli, yakuniy.
Geografiya darslarida ko’proq bosqichma bosqich bilim va ko’nikmalarni
mustaxkamlash keng tarqalgan. Bunda o’rganiladigan yangi mavzu bir necha
mantiqiy qismlarga bo’linali. Har bir qismni o’tib bo’lingandan so’ng olingan
bilimlar mustaxkamlanadi. Masalan, V-sinfda masshtab mavzusini ;o’rganishda uni
quyidagi mantiqiy qismlarga bo’lishimiz mumkin: masshtab nima; sonli masshtab;
chiziqli masshtab;so’zli masshtab. Demak, ushbu mavzuni o’rganishda o’qituvchi
masshtab haqida tushuncha beradi va uni mustaxkamlaydi. So’ngra sonli, chiziqli va
so’zli masshtablarni tushuntirib olingan bilimlarni yangi misollarni o’quvchilarga
yechtirish orqali mustaxkamlaydi.
Olingan bilimlarni bir necha usullar yordamida mustaxkamlash mumkin: test
topshiriqlari; amaliy ishlar; mustaqil ishlar va h.k
O’quvchilar bilim va ko’nikmalarini bosqichma-bosqich mustaxkamlash bilan
birga yakuniy mustaxkamlash xam mumkmn. Bunda o’quvchilarga tarqama
material berish, yoki bo’lmasa 3-4 ta o’quvchidan og’zaki so’rash orqali xam
bilimlarni yakuniy mustaxkamlash mumkin. SHundan so’ng o’quvchilar bilimlariga
qo’yilgan baholar e’lon qilinadi ularning kamchiliklar to’g’rilaniladi va dars
yakundanadi.
