4.17. Xavfsizlik tasmasi Yo‘l-transport hodisasi natijasida ishtirok etgan transport vositasi
shikastlanadi, haydovchi va yo‘lovchilar esa xavfsizlik tasmasini
qo‘llamaganda sezilarli tan jarohati oladi, ayrim hollarda, hayotdan
ko‘z yumadi. Soatiga 50
– 80
km tezlik bilan harakatlanayotgan
avtomobil yo‘l-transport hodisasiga uchrasa, to‘qnashuv jarayoni
0,1
– 0,15 s davomida sodir bo‘ladi.
Mutaxassislarning fikricha, yo‘l-transport hodisasi va avtomobil
tezligi orasidagi bog‘lanish aniqlangan. Agar avtomobilning
tezligi soatiga 65 km bo‘lganda, insonning o‘lish xavflilik
darajasini 1,0 deb qabul qilinsa, tezlik soatiga 80 km bo‘lganda
u – 1,5; 96 km bo‘lganda – 2,5; 112 km bo‘lganda – 6,0 va 128 km
bo‘lganda
–
20,0 ga teng. Odamlarning o‘lish ehtimoli tezlik
soatiga 80 km dan 128 km ga yetganda keskin oshadi.
Avtomobillar to‘qnashganda, to‘siqqa urilganda, ag‘darilib
ketganda, haydovchi va yo‘lovchilar rul chambaragi, priborlar
paneli, peshoynalarga urilib, xavfsizlik tasmasini qo‘llamaganla-
rining har ikkisidan birida jarohatlanadi, qo‘llaganlarining
esa har beshtasidan to‘rttasi omon qoladi. Masalan, Yaponiya
mutaxassislarining fikricha, har 100 falokatga uchragan odamning
76 tasining hayotini xavfsizlik tasmasi asrab qoladi.
Amerika olimlarining fikricha, xavfsizlik tasmasi to‘qnashuv-
larda 77 foiz, ag‘darilish larda 91 foiz inson hayotini saqlab qolishga
imkon beradi.
Xavfsizlik tasmasini qo‘llash qonunga kiritilgandan keyin
Shvetsariyada yo‘l-transport hodisalaridan og‘ir tan jarohati olish 5
baravarga, yengil jarohat olish esa 3 baravariga kamaygan.
56
V. AVTOMOBILNI CHORRAHALARDA VA PIYODALAR O‘TISH JOYIDA BOSHQARISH
