O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova

SIYDIGI TUTILIB QOLGAN VA SIYDIGINI TUTIB 
TUROLMAYDIGAN BEMORLARNING PARVARISHI 
 
Siydik tutilishi
 – 
to‘lib ketgan qovuqni bo‘shata olmaslik – 
siydik yo‘liga tosh tiqilib qolishi, yallig‘lanish, o‘sma paydo 
bo‘lishi yoki chandiqlanib, tortishib qolishi tufayli siydik chiqa-
rish kanali o‘tkazuvchanligining buzilishidan vujudga kelishi 
mumkin. Qo‘shni a’zolar va to‘qimalar jarohatdan shikastlan-
ganda, shuningdek, yallig‘lanish, o‘sma kasalliklari va chandiq 
hosil qiladigan turli - tuman xastalik bilan og‘riganda siydik 
chiqarish kanali bosilib qolishi mumkin. Siydik tutilishi ko‘pin-
cha keksa yoshdagi erkaklarda o‘sib kattalashgan prostata 
bezining siydik chiqarish kanalini bosib qolishi natijasida kelib 
chiqadi.
Ayrim bemorlar odatdan tashqari sharoitlarda: boshqa 
kishilar oldida, gorizontal holatda qovuqni bo‘shata olmaydilar. 
Siydik tutilishi o‘tkir, surunkali, to‘liq va chala bo‘lishi, azob 
beradigan darajada zahartang qilishi bilan va bularsiz o‘tishi 
mumkin.
Bunday bemorni parvarish qilayotgan tibbiy-ijtimoiy xodim-
ning vazifasi bemor qovug‘ini bo‘shatdimi yo‘qmi, uni kuniga 
necha marta bo‘shatgani va qancha siydik ajratganini kuzatish-
dan iborat. Nerv sistemasi kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarga 
alohida e’tibor berish kerak. 

---

116 
Operatsiya yoki tug‘ruqdan keyin, shuningdek, biror 
kasallikda olti soat ichida siydik kelmasa, imkoni boricha katetr 
solmasdan turib bo‘shatish choralarini ko‘rish lozim. Ba’zan 
siydik kelishi uchun bemorning yakka o‘zini qoldirish yoki uni 
o‘tirgan holatda ushlab turishning o‘zi kifoya qiladi. Ko‘pincha 
krandan shildirab oqayotgan suv oqimi siydik ajralishi refleksini 
vujudga keltiradi. Xuddi shu maqsadda qovuq sohasiga issiq 
qilinadi. Qorinning pastiga isitkich qo‘yiladi, tashqi jinsiy 
a’zolar (ayollarda) iliq suv bilan chayiladi yoki jinsiy olat 
(erkaklarda) iliq suvga solib turiladi.