O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova

Qusayotgan bemorlarni parvarish qilish.
 
Tibbiy-ijtimoiy 
xodimning vazifasi qusayotgan bemor ahvolini imkon boricha 
yengillashtirishdir: uni qulay holatda o‘tkazish, ko‘kragiga so-
chiq yoki klyonka solish, og‘ziga toza idishni yaqin qilib tutish 
kerak. Tish protezlari olib qo‘yiladi. Agar bemor darmonsiz va 
unga o‘tirishga ruxsat etilmagan bo‘lsa, qusish oson bo‘lgan 
holat yaratiladi: boshni gavdasidan biroz pastga engashtiriladi va 
bemor yotgan tomonga og‘zining burchagiga idishni yaqin tutib 
turiladi, yostiq va ich kiyimlar ifloslanmasligi uchun bir necha 
qavat qilib buklangan sochiq yoki choyshabcha yoziladi. Qusish 
vaqtida tibbiy-ijtimoiy xodim bemor oldidan uzoqqa ketmasligi 
va bu haqida darhol shifokorga xabar qilishi shart.
Qayt qilgandan so‘ng bemor og‘zini iliq suv bilan chaydirish 
va lablarini, og‘iz burchaklarini artib turish lozim. Darmonsiz 
bemorlarning og‘iz bo‘shlig‘ini har gal qusgandan so‘ng suv yoki 
zararsizlantiruvchi birorta eritmaga shimdirilgan paxta bilan 
artib qo‘yish lozim. Qusishni to‘xtatish uchun bemorga bir 
necha tomchi yalpiz suvi, bir qultum sovitilgan suv, muz 
bo‘lakchasi, 5 ml 0,5% li novokain eritmasini berish lozim.
Behush holda qusayotgan bemorlarga qarash
va ularga 
yordam berish tibbiy-ijtimoiy xodimdan katta mas’uliyat talab 
qiladi. Bunda qusuq massalari nafas yollariga o‘tib ketishi va 
natijada aspiratsion pnevmoniya kelib chiqishi, ayrim hollarda 
bemor bo‘g‘ilib qolishi ham mumkin. Ushbu oqibatlarning 
oldini olish uchun bemor qusmoqchi bo‘lganda tibbiy-ijtimoiy 
xodim bemor boshini bir tomonga burishi, qusib bo‘lgandan 
so‘ng og‘iz bo‘shlig‘ini qoldiq massalardan tozalab qo‘yishi 
lozim.
Kofe quyqasi yoki sof qon rangidagi qusuq me’dadan qon 
oqayotganini bildiradi. Qon aralash qusish yuzning oqarib ke-
tishi, yopishqoq sovuq ter chiqishi, arterial bosimning pasayishi 
va pulsning ipsimon bo‘lishi bilan o‘tadi. U xatarli belgi hisob-
lanadi va tibbiy-ijtimoiy xodimdan tez va kechiktirib bo‘lmay-

---

112 
digan choralar ko‘rishni talab etadi. Tibbiy-ijtimoiy xodim 
zudlik bilan shifokorni chaqirishi va bemorga u yetib kelgunicha 
bo‘lgan yordamni ko‘rsatish lozim. Me’dasidan qon oqayotgan 
bemor tezlik bilan gorizantal holatda yotqizilishi va me’da soha-
siga muzli xaltacha qo‘yilishi lozim. Muz erigan sari almashtirib 
turiladi. Tibbiy-ijtimoiy xodim bemorni tinchlantirishi unga 
ruhiy osoyishtalik yaratishi va shifokor kelguncha uni yolg‘iz 
qoldirmasligi, shifokorning barcha ko‘rsatmalarini shoshilmas-
dan, puxtalik bilan bajarishi zarur. 
Dastlabki kunlari bemorga ovqat berish, suyuqlik ichirish 
mumkin emas, keyinroq sovuq yoki sal iliq suyuq ovqatlar 
beriladi.