О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

4. Jilvirlash, pardozlash turlari va kesish jarayonining asosiy elementlari 
Tashqi doiraviy jilvirlash. Bu usul tirsakli vallarning bo‟yinlarini,pog‟onali qisqa valiklarni 
jilvirlashda qo‟llaniladi. Doiraviy jilvirlashda kesish tezligi qo‟ydagi formuladan topiladi: 
V
Ж.Т
=

∙ Д
Ж.Т.
∙ m
Ж.Т.
/100 ∙ 60, m/sek, 
Bunda Д
Ж.Т.
-jilvirlash toshining diametri, mm, 
N
Ж.Т.
- jilvirlash toshining minutiga aylanishlar soni. 
Zagatovkaning aylanish tezligi qo‟ydagi formuladan hisoblab topiladi: 
V
З
=

∙ d
З
/1000, m/ min, 

---

Bunda d - zagatovkaning diametri, mm; 
n
З 
– zagatovkaning mitutiga aylanishlar soni. 
Po‟latga ishlov berishda jilvirlash toshi V
Ж.Т. 
= 25...30 m/s tezlik bilan, cho‟yanga ishlov 
berishda esa V
J.Т. 
= 15...25 m/s tezlik bilan aylanadi. 
Zagatovka xomaki jilvirlashda V
З 
= 15...70 m/min va tozalab jilvirlashda V
З 
= 15...50 m/min 
tezlik bilan aylanadi. 
Kesish chuqurligi quyidagicha aniqlanadi (63-rasm). 
t = d - d
1
/2, mm, 
bunda d –zagatovkaning jilvirlashdan oldingi diametri, mm; 
d
1
- zagatovkaning jilvirlashdan keyingi diametri, mm. 
63-rasm 
Zagatovka yoki jilvirlash toshining har qo‟sh yurishdagi kesish chuqurligi po‟latni 
xomaki jilvirlashda 0,01...0,07 mm ga, cho‟yanni jilvirlashda 0,002...0,008 mm ga, po‟latni 
tozalab jilvirlashda 0,005...0,015 mm ga, cho‟yanni jilvirlashda 0,005...0,018 mm ga teng.
Bo‟ylama surish (S
bo‟y
). Bo‟ylama surish qiymati jilvirlash toshi einining o‟lchamlari asosida 
aniqlanadi: 
S
bo’y.
=(0,3...0,8) ∙ В, mm/ayl. – xomaki jilvirlashda; 
S
bo’y.
=(0,2...0,3) ∙ В, mm/ayl. – tozalab jilvirlashda. 
bunda В – jilvirlash toshining eni, mm. 
Ishlov beriladigan zagatovkaning har tomanidan qoldiriladigan quyim 0,15 dan 1,2 mm.gacha 
bo‟ladi. Bo‟ylama surish bilan tashqi doiraviy jilvirlashda asosiy texnologik vaqt quyidagi 
formuladan hisoblab topiladi: 
Т
а
= L
ю 
∙ C ∙ K/n ∙ t ∙ S bo‟y, min, 
bunda L
10
– stolning orish uzunligi, mm; 
С – ishlov beriladigan zagatovkaning har tomonidan qoldirila-digan quyim, mm; 
К – koeffitsient (1,2...1,7 gacha) qilib olinadi. 
Stolning yurish uzunligi quyidagi ifodadan aniqlanadi: 
L
ю
=L - (1 – 2 ∙ l) ∙ D, mm;
bunda L – jilvirlash uzunligi, mm. 
L – jilvirlash toshining utib ketish oralig‟i (1,2...1,7 gacha) qilib olinadi. 

---

Ko‟ndalang surish bilan kesib kirish usulida jilvirlashda surish qiymati ishlov beriladigan 
zagatovkaning bir marta aylanishida 0,02...0,06 mm qilib olinadi. Kesib kirish usuli bilan 
jilvirlashda asosiy texnologik vaqt quyidagicha topiladi: 
Т
а
= С ∙ К/n
3*
S
k
, min, 
Bunda S
k
– ko‟ndalang surish, mm; 
К – 1,2...1,3 deb qabul qilinadi.