O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Energetika fakultetining”“issiqlik energetikasi” kafedrasi «Issiqlik energetikasi»

Nazorat savollari . 
1. Degazatsiya yoki deaeratsiya deb nimaga aytiladi? 
2. Termik deaeratorlar deb nimaga aytiladi? 
3. Termik deaeratorlar qanday bosimda ishlashiga qarab nechta turga bo‟linadi? 
4. Vakuum deaeratorlari tuzilini ayting? 
5. Barbotaj qurilmasini vazifasini nima? 
6. Bak-akkumulyatori nima? 
7. Deaerator vazifasini ayting? 
15 – mavzu. IES siklida suv-kimyoviy holatlar. Issiqlik tashuvchilar tarkibidagi aralashmalar. 
Reja. 
1. IES siklida suv-kimyoviy holatlar. 
2. Suvdagi aralashmalar va ularning turlari. 
3. Suvdagi tabiiy aralashmalarning eruvchanligi. 
Tayanch iboralar: Aralashmalar , eritmalar, konturdagi, korreksiyalashda, reaksiyaga kirib, shlam.
Adabiyotlar: 1, 2, 3,9.14 
IESlarning ishlash jarayonida toza suv va toza bug' bo'lishiga imkoniyati yo'q va ular IESlar
konturida eritma holatida bo'ladi.Eritmalar tarkibida har xil organik va anorganik moddalar –
aralashmalar bor. Ularning qurilmalarni ishlashiga ta'siri nihoyatda katta. Shuning uchun suv

---

53
kimyoviy holatlar vazifasiga salbiy ta'sir qilayotgan moddalarni kamaytirish yoki xolos qilinishi,

ijobiy ta'sir qilayotgan moddalarni optimallashtirishi ham kiradi.IESlar konturdagi suvlarida aralashma
turlari har xil bo'ladi. Ularning orasida:tabiiy aralashmalar: tuzlar, silikat kislotalari va bir xil organik
moddalari;konturning o'zida hosil bo'lgan aralashmalar - bu emirilish moddalari, ularning oksidlari va
gidroksidlari;suv tartiblarini to'g'rilash vaqtida (korreksiyalashda) asosiy siklga yuborayotgan maxsus
moddalar:
a) fosfat birikmalari. Ular qatlamlar hosil qilayotgan ionlar bilan reaksiyaga kirib, shlam hosil
qiladi;
b) komplekson moddalardan etilendiaminotetrasirka kislotasi (EDTS) va uning tuzlari. Ular
qatlamlar va shlam hosil qilayotgan kationlar bilan reaksiyaga kirishib, suvda eriydigan murakkab
kompleksonatlar hosil qiladi;
v) ammiak, Na -, K - ishqorlar, fosfat kislotani Na- tuzlari. Ular emirilish jarayonining tezligini
kamaytirish uchun muhitni ishqor- kislotali muvozanatini o'zgartiradi;
g) kislorod, vodorod peroksidi, gidrazin. Ular oksidlanish -qaytarilish muvozanatini normaga
keltirish moddalari va boshqalar.
Yuqorida keltirilgan hamma aralashmalar IES suvlarida kam miqdorda mkg/kg da bo'ladi.