O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Energetika fakultetining”“issiqlik energetikasi” kafedrasi «Issiqlik energetikasi»

1 - rasm. Ikki pog'onali kimyoviy tuzsizlantirishning prinsipial sxemasi: 
H
1
va H
2
– birinchi va ikkinchi pog'ona kationit filtrlari; A
1
va A
2
– mos ravishda kuchli va 
kuchsiz asosli anionitlar yuklangan birinchi va ikkinchi pog'ona anionit filtrlari; D – dekarbonizator; 
BDV – dekarbonizasiyalangan suv baki; H
2
SO
4
– H – kationit filtrlarini regenerasiyalovchi kislota; 
NaOH – OH–anionit filtrlarini regenerasiyalash uchun natriyli ishqor. 

---

59
Qozon agregatlari va yordamchi uskunalarni to'xtab turgan holatda zanglashdan saqlashning

qo'ydagi usullari mavjud.
a) Qozon suvini tukib, ichki yuzalarini quritish (quruq holatda saqlash usuli) bu usulda qozon
agregatidan
suv
tukib
tashlanib,
barcha
qozonga
bog'langan
magistral
quvurlardan
ajratiladi.(zaglushka) hamda qatlamlardan tozalanib, qizdirib quritiladi keyin qozon ichida namlikni
yutadigan paketlar qoldirilib,qozonning barcha tuyniklari zich yopiladi.Vaqti – vaqti bilan nam
yutadigan paketlar almashtirilib turiladi.Nam holatda saqlash usuli CaCl
2
, CaO.
b) Qozon suvga to'ldirilib,qozonda bosim ushlab turiladi .Buning uchun qozon agregati pastki
nuqtalardan produvka qilinib, hosil bo'lgan qo'yqalar chiqarib tashlanadi.
Qozon agregati suv va bug' quvurlaridan ajratiladi keyin qozon agregati to'liq deaeratorda
tozalangan suv bilan tuldirilib,shu deaerator bosimida qizdiriladi va havosi to'liq chiqarib tashlanadi.
v) Qozon agregatining ichki yuzalariga natriy nitrat Na NO
2
eritmasi solinadi bu ikki usulda
amalga oshiriladi: Qozon agregati 10 % NaNO
2
eritmasi bilan to'ldirilib 20-30 minutdan keyin
tukiladi qozon yuzalarida himoya qatlami hosil bo'ladi.Ikkinchi usulda qozon yuzalari NaNO
2
eritmasi
bilan namlab chiqiladi.Bu usulda ham nam qurib bo'lgandan keyin yuzalarda himoya qatlami hosil
bo'ladi.
Bu himoya qatlamlari zanglashning oldini olib,qozonni ishga tushirish oldidan yuvib tashlanadi.
g) Qozon agregatining gidrazin eritmasi bilan saqlash bu usulda ham to'xtatilgan qozon agregati
pastki qismlaridan suv oqizilib,quyqalardan tozalanadi keyin 3- 4 kgs/sm
2
bosim deaeratorida
tozalangan suv bilan tuldirilib, unga 3- 4% gidrazin eritmasi qo'shiladi bunda qozon suvida gidrozin
konsentrasiyasi N
2
H
4
200-250 mg/kg bo'lishi kerak shundan so'ng qozonga o't yoqilib 1- 2 soat
qaynatiladi va deaerator orqali tuldirilib,unga ulab qo'yiladi.
d) Qozon agregati va bug' qizdirgichlarni kompleksion moddalari,trilon b eritmasi bilan 300-
800 mg/kg konsentrasiyada tuldirilishi bu ikki etapda amalga oshiriladi oldin qozon agregati va bug'
qizdirgichlar suv bilan to'ldirilib asta – sekin qizdiriladi xarorat 423° S atrofida ushlab turiladi keyin
bosimni ishchi bosim darajasiga ko'tarib 1-2 soatdan keyin ishga qo'shib yuborish mumkin.
Bu kompleksion qo'shilganda qozon agregati va bug' qizdirgich yuzalarda himoya pardasi paydo
bo'lib ularni zaxiraga yoki ta'mirlashga to'xtatilganda ochiq qoldirish mumkin himoya qatlami o'z
xususiyatini 1,5 – 2 yil saqlaydi bu usul bosimi 0,4 mpa dan yuqori bo'lgan qozon agregatlarida
qo'llaniladi.
j) Azot gazi bilan konservasiya qilish bu usulda qozon qurilmasi, turbina, issiqlik
almashtirgichlar to'liq azot gazi bilan to'ldiriladi va kichikroq bosimda qondiriladi.
To'g'ri oqimli qozon agregatlarida asosan gazli usul ya'ni azot bilan to'ldirish yoki gidrozin
ammiak, trilon B eritmaliri ishlatiladi.

---

60