O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Urugʻchi tuguncha, naycha va tumshuqchadan tashkil topgan. Urugʻchi 
tumshuqchasi shakli va rangi boʻyicha kartoshka navlari bir biridan keskin 
farqlanadi. Tuguncha oval, noksimon va oraliq holatda boʻladi. Uchining rangi 
tuganakning rangi bilan toʻgʻri bogʻlanishda, ya‘ni tuguncha rangsiz boʻlsa, 
tuganak oq rangda boʻladi. 
Bargi kartoshkaning muxim nav belgisi hisoblanadi. U chuqur kesilgan 
toqpat- simon boʻlib, barg bandi, oʻqi, unda joylashgan oxirgi (uchki ) boʻlak 3-7 
juft yon barglar va ular orasida joylashgan oraliq boʻlakchalardan tashkil topgan. 
Barg boʻlaklari yirikligi va shakli e‘tiborga olinadi. 
Oxirgi ( uchki) barg boʻlagi asosining shakli yuraksimon, ponasimon va 
oraliq koʻrinishda boʻlishi ham nav belgisi hisoblanadi. Kartoshkada birinchi juft 
yon boʻlaklari plastinkasi enining boʻyiga nisbati (barg indeksi) boʻyicha 
farqlanadi. Barg boʻlakchalarining yirikligi, shakli, joylashishi boʻyicha navlar 
bir-biridan farq qiladi. 
Bargning kesilganlik darajasi ya‘ni boʻlak va boʻlakchalari qancha koʻp 
boʻlsa kuchli kesilgan, aksincha kam boʻlsa kuchsiz kesilgan, oʻta zich joylashgan 
boʻlsa zich barglangan deyiladi. Barg rangi och, toʻq yashil boʻladi. 
Poyasining soni, qirraliligi, balandligi, shoxlanishi va ranglanganligi bilan 
harakterlanadi. Poya soni boʻyicha koʻp va kam poyali, uch va koʻp qirrali, 
shoxlanmaydigan, kuchsiz oʻrtacha va kuchli shoxlanuvchan poyali navlar boʻladi. 
Kartoshka tupi barglanganligiga qarab, kuchli, oʻrtacha, kuchsiz barglangan 
boʻladi. Koʻrinishi boʻyicha uyumli, yarimtarqoq va tarqoq (sochma) tupli shaklga 
ega. 
Tuganakeng muxim nav belgilaridan biri boʻlib, rangi, shakli poʻstining 
xarakteri, koʻzchalar soni, chuqurligi, magʻzining rangi kabilar bilan ta‘riflanadi. 
Tuganak rangi oq, qizil, binafsha, koʻk binafsha, och qizil, dogʻli, shakli 
yumaloq, oval, uzunchoq, tuxumsimon, yumaloq oval, uzun oval kabi shakllarda 
boʻladi. Tuganak poʻsti silliq toʻrsimon, magʻzi esa oq, sariq, oq sargʻish rangda 
boʻladi. 
Koʻzchalar sonining koʻp - kamligi ham nav belgisi hisoblanadi. 

---

37 
Tuganaklarning uyada joylashish xarakteri– stolonlar uzunligiga qarab 
uyada gʻuj, tarqoq joylashadi. Bu esa muhim nav belgisi boʻlib, u navning 
mexanizatsiyaga moslashganligini bildiradi.