O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand davlat universiteti

Open Elms
–erkin va ochiq kodli navbatdagi masofaviy ta’lim 
jarayonini tashkillashtirish imkoniyatini beradigan tizim bo‘lib, GNU 
GPL litsenziyasi asosida foydalanuvchilarga foydalanishlari uchun 
tarqatiladi. Tizimning o‘zi erkin va ochiq kodli bo‘lganli boyis ham, 
dasturiy majmuani yaratishda ochiq kodli dasturiy ta’minotlardan 
foydalanilgan. Uni ishlatish uchun ma’lumotlar omborini boshqarish 
dasturi ( MySQL yoki PostgreSQL), PHP protsessori, Web xizmati dastur 
(Apache yoki IIS) lari sozlangan server zarur. Opersion tizim sifatida 
ixtiyoriy keng tarqalgan tizimlardan biridan foydalanish mumkin 
(Windows, Linux, Mac OS X, Novwll Netware). 
Tizimning rasmiy internet manzili: http://www.openelms.org/ 
Sakai –
dunyoning ko‘pgina ta’lim muassalarida keng foydalanib 
kelinayotgan navbatdagi ochiq kodli GNU GPL litsenziyasi asosida erkin 
tarqatiluvchi dasturiy majmua hisoblanadi.Boshqa LMS tizimlaridan farqi 
shundaki tizim to‘liq Java tilida yozilgan. Shu sabali tizim kross-
platformali hisoblanadi. Sakai dastur majmuasining o‘zining ma’lumotlar 
ombori mavjud bo‘lib, agar foydalanuvchilar soni kam bo‘lsa tizimning 
ichki ma’lumotlar omboridan foydalanish mumkin, agar foydalanuvchilar 
soni ko‘p bo‘lsa, u holda MySQL yoki Oracle ma’lumotlar omborida 
ishlashi mumkin.O‘quv moduli yozilayotgan vaqtda tizimning barqaror 
versiya Sakai 2.9.2. 
Sakai dastur majmuasida ta’lim jarayonini boshqarish imkoniyatini 
beruvchi quyidagi umumiy modullari mavjud: 
• Announcements (E’lonlar)- tizim foydalanuvchilariga tegishli 
e’lonlarni etkazish uchun hizmat qiladi;
• Drop Box (Fayllar almashinuvi)- talabalar, o‘qituvchilar va 
o‘qituvchilar, talabalar o‘rtasida (shaxsiy) hujjatlar almashinuvchini 
ta’minlashga xizmat qiladi;
• Email Archive (Elektron pochta arxivi)-bu modul orqali tizimdagi 
foydalanuvchilarning pochta xabarlari tizimning arxiv pochtasida 
saqlanadi;
• Resources (Resurslar)- tizim ichidagi foydalanuvchilar o‘zlarining 
o‘quv resurslarini saqlashlari va ularni jamoaga e’lon qilish imkoniyati;

---

124 
• Chat Room – on line ravishda tizim ichidagi foydalanuvchilar 
o‘rtasida aloqani o‘rnatish muhiti;
• Forums (Forum)-biror bir mavzu bo‘yicha diskutsiya mavzularni 
ochish mumkin. Online muloqatdagi chatdan farqli ravishda bu modul 
orqali off line ravishda muammoli vaziyatlarni tahlil qilish mumkin;
• Message Center (Xabarlar markazi)- tizim foydalanuvchilari 
o‘rtasida ichki xabarlar almashish moduli;
• News / RSS- RSS dinamik yangiliklarini o‘zingizning 
kompyuteringizga eksport qilish imkoniyati;
• Poll tool (So‘rovlar o‘tkazish) – tizim ichida har xil so‘rovlar 
o‘tkazish imkoniyati; 
• Presentation (Prezentatsiya) – bir vaqtning ichida bir nechta 
foydalanuvchilar uchun fayllarni taqdimot qilish imkoniyatini beruvchi 
modul;
• Profile / Roster – tizimda mavjud foydalanuvchilarning shaxsiy 
profillari bilan ishlash moduli;
• Repository Search- tizim ichidagi ma’lumotlarni qidirish moduli.
O‘qituvchi uchun ishchi modullari (Teaching tools) qo‘yidagilardan 
iborat: Assignments, Grade book, Module Editor, QTI Authoring, QTI 
Assessment, Section Management, Syllabus.
Tizim muhitida o‘quvchi uchun ishchi modullari (Portfolio tools) 
qo‘yidagilardan iborat: Forms, Evaluations, Glossary, Matrices, Layouts, 
Templates, Reports, Wizards, Search, Web Content, WebDAV, Wiki, Site 
Setup, MySakai, Widgets.
4-rasm. eStudy.uz intellektual masofali ta’lim tizimi