O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sh. Dj. Ergashxodjaeva strategik marketing toshkent – 2019

Reklama samaradorligi - reklama vositalarining ishlab chiqaruvchi yoki
vositachilari manfaatlari yo‘lida iste’molchilarga ta’sir ko‘rsatish darajasi. Reklama
murojaatidan oldin va keyin aniqlanadi. Reklamaning savdo natijalariga ko‘rsatuvchi
ta’sirini aniqlash (iqtisodiy samaradorlik) reklama harajatlarini avvalgi faoliyat
natijalari bo‘yicha tovar sotish hajmiga nisbati yordamida aniqlanadi. Bu usulning
aniqligi yuqori emas, chunki savdo natijalariga reklamadan tashkari boshqa ko‘plab
omillar ham ta’sir ko‘rsatadi.
Strategik marketing - 1) asosiy iste’molchilar guruhlari talab va ehtiyojlarini
muntazam, sistemali tahlil qilish, shuningdek, kompaniyaga haridorlarning tanlab
olingan guruhlariga raqobatchilarga qaraganda yaxshirok xizmat ko‘rsatish va shu
tariqa raqobatchilik ustunligiga ega bo‘lish imkonini beruvchi tovar va xizmatlar
konsepsiyasini ishlab chiqish; 2) tashkilotlar va jismoniy shaxslar ehtiyojlarini tahlil
qilish; 3) firmaning maqsadlarini belgilab olish, rivojlanish strategiyasini ishlab
chiqish va muvozanatlangan tovar portfeli tuzilmasini ta’minlash; 4) strategik
majmua-miks hamda muntazam o‘zgarib turuvchi marketing muhiti omillarini
hisobga olgan holda firmaning tovar, narx, kommunikasiya, taqsimlash va sotish
sohasidagi strategik siyosatining asosiy yo‘nalishlarini ishlab chiqish jarayoni.
Strategik rejalashtirish - firmaning maqsadlari, uning marketing sohasidagi
potensial imkoniyatlari o‘rtasidagi strategik muvozanatni yaratish va qo‘llab-
quvvatlashni boshqarish jarayoni.
Talab - tovar xo‘jaligiga xos bo‘lgan va savdo, ayirboshlash sohasida ko‘zga
tashlanuvchi toifa. Talab bozorda turli xil tovarlar yordamida aks ettirilgan,

---

---

228

iste’molchilarning bir-biridan farq qiluvchi ko‘p sonli ehtiyojlaridan tarkib topuvchi,
doimiy ravishda o‘zgarib turuvchi jamoatchilik ehtiyojlari majmuasini aks ettiradi.
Tovar - 1) eng umumiy ko‘rinishda bozorda sotiluvchi mahsulot sifatida
ifodalanishi mumkin bo‘lgan iqtisodiy toifa, oldi-sotdi obekti; 2) mahsulotning
ma’lum bir xaridorlar ehtiyojini qondiruvchi asosiy iste’molchilik tavsifnomalari
majmui; 3) iste’molchiga ko‘rsatiladigan, mahsulotni to‘ldiruvchi va uni sotishni
engillashtiruvchi xizmat va imtiyozlar; 4) mahsulotnini o‘rab turuvchi “muhit”
(mahsulot dizayni, sifati, markasi, urovi).