O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sh. Dj. Ergashxodjaeva strategik marketing toshkent – 2019

Tovar markasining hayotiylik davri. Markalar miqyosidagi asosiy
harakatlantiruvchi kuch saylanma talabdir. Ko‘rinib turibdiki, u asosiy bozorning
rivojlanishi bilan belgilanadi, ammo unga raqobat omili qo‘shiladi: bu omil bir marka
va unga raqobatchi markalar o‘rtasidagi jami marketing harakatlarining nisbatidan
iboratdir. O‘sib borayotgan bozorda tushkunlik va aksincha o‘sish bosqichidagi
markalarni kuzatish mumkin.
«Prokter end Gembl» firmasining bosh direktori hayotiylik davri modeliga
ishonmaydi va 1949 yilda chiqarilgan bo‘lishiga qaramay, 1976 yilda ham hali o‘sish
bosqichida bo‘lgan «Tayd» markasini misol qilib keltiradi. Aslida bu marka o‘zining
29 yillik umri davomida bozordagi o‘zgarishlarga: iste’mol ko‘nikmalariga, kir
yuvish mashinalarining tavsifnomalariga, yangi mato-gazlamalar va boshqalarga
yaxshiroq moslashtirish maqsadida 55 marta o‘zgartirildi.
Ko‘rinib turibdiki, markaning hayotiylik davri asosan firmaning nazorati
ostidagi omillar tomonidan - qabul qilingan marketing strategiyasi va uni qo‘llab-
quvvatlash bo‘yicha harakatlar ko‘lami bilan belgilanadi. Kelgusida biz muayyan
markaning emas, balki faqat tovar bozorining hayotiylik davrini ko‘rib chiqamiz.
Hayotiylik davrining strategik oqibatlari. Birlamchi talab evolyusiyasining
xarakteri vaqt bo‘yicha differensiyalanganligi muhim oqibatlarga olib keladi,
marketing strategiyalari ularni hayotiylik davrining har bir bosqichida hisobga olish
lozim. Ushbu to‘rtta asosiy xulosani chiqarish mumkin:
- iqtisodiy va raqobatli muhim tovar hayotiylik davrining har bir bosqichida
o‘zgarib boradi;
- har bir bosqich uchun ustuvor strategik maqsadni qaytadan belgilab olish
lozim;
- tovarning hayotiylik davridagi har bir bosqich uchun xarajatlar va daromadlar
tarkibi turlichadir;

---

---

93

- marketing dasturi tovarning hayotiylik davridagi har bir bosqichiga
moslashtirilgan bo‘lishi lozim.
Tovarlar hayotiylik davrining texnologik o‘zgarishlar bosimi ostida qisqarishi
o‘z kapital qo‘yilmalarini oqlash uchun tobora kam vaqt qolayotgan firmalar uchun
asosiy muammodir.

Global

Kirish
O`sish

Turbulеntlik

Еtuklik

Tushish

IITTI

Vati