O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

qarshi  g‘oya,  jaholatga  qarshi  ma’rifat    bilan    kurashish    har    qachongidan    ko‘ra    muhim  
ahamiyat  kasb etmoqda. Ma’lumki,  har  qanday  kasallikning  oldini  olish  uchun,  avvalo,  kishi 
organizmida  unga  qarshi  immunitet  hosil  qilinadi.  Biz  ham farzandlarimizni  ona  Vatanga  
muhabbat,  boy  tariximizga,  ota-bobolarimizning  muqaddas  diniga  sadoqat  ruhida  tarbiyalash  
uchun,    ta’bir  joiz    bo‘lsa,    avvalo    ularning    qalbi    va    ongida    mafkuraviy    immunitetni 
kuchaytirishimiz  zarur.  Toki  yoshlarimiz  milliy  o‘zligini,  shu  bilan  birga, dunyoni chuqur 
anglaydigan, zamon bilan barobar qadam tashlaydigan insonlar bo‘lib yetishsin. Ana shunda johil 
aqidaparastlarning  «da’vati»  ham, axloq-odob tushunchalarini rad etadigan, biz uchun mutlaqo 
begona  g‘oyalar  ham  ularga  o‘z  ta’sirini  o‘tkaza  olmaydi.  Yosh    avlodimizni    turli    ma’naviy  
tajovuzlardan    himoya    qilish    haqida  gapirganda,  nafaqat  xalqimizni  ulug‘laydigan  buyuk 
xususiyatlar, ayni paytda uning  rivojlanishiga  salbiy  ta’sir  ko‘rsatgan,  eski  zamonlardan  qolib 
kelayotgan noma’qul odatlar haqida ham ochiq so‘z yuritishimiz zarur.  
                                                 
28
 Q.Nazarov. G‘oyalar falsafasi. T., “Akademiya” nashriyoti, 2011 yil. 174-178 betlar. 

---

Shu  ma’noda,  insonning  ma’naviyati  yuksalishi  bilan  uning  irodasi  ham kuchayib  
boradi,  desak,  yanglishmagan  bo‘lamiz.  Iroda  –  bu  aslida  mustahkam ishonch  demakdir.  
Irodasi  baquvvat  odam  o‘ziga  ishonadi  va  har  qanday murakkab  vazifani  ham  o‘z  zimmasiga  
olishdan  qo‘rqmaydi.  Shuning  uchun  ham yuksak  irodali  insonga  suyanish  mumkin.  Bunday  
kishilar    boshingizga    biror-bir    tashvish    yoki    muammo    tushgudek    bo‘lsa,    loqayd    qarab  
turolmaydi.    Hech  ikkilanmasdan,    yoningizda    turib,    qo‘lidan    kelgancha    yordam    berishga, 
qiyinchiliklarni  siz bilan birgalikda  yengishga harakat  qiladi.  Lekin   birovning   hayotiga,   yon-
atrofda  sodir  bo‘layotgan  voqea-hodisalarga betaraf  va  beparvo  qarab,  shunchaki  kuzatuvchi  
bo‘lib  yashaydigan  odamdan qo‘rqish kerak. Ulardan hech qachon yaxshilik chiqmaydi. Chunki 
ularda na iymon, na iroda bo‘ladi. Ular hatto o‘z xalqi va Vatani taqdiriga ham bamisoli begona 
odamdek qaraydi.  
Azaldan    ma’lumki,    beparvo    odam    dushmandan    ham    xavfliroqdir.    Chunki 
dushmanning  kimligi,  asl  qiyofasi  siz  uchun  oldindan  ma’lum  bo‘ladi.  Biroq loqayd  va  
beparvo  odamning  qiyofasini  birdaniga  bilib  bo‘lmaydi.  Shuning uchun  u  ichingizda  yurib,  
sizga    qarshi    tish    qayraydigan    dushmanlar    uchun  imkoniyat  yaratib  beradi.  Mashhur 
faylasuflardan biri ana shu hayotiy haqiqatni chuqur tahlil etib, quyidagi  haqqoniy  fikrlarni  bayon  
qilgan:  «Dushmanlardan  qo‘rqma  –  nari borsa, ular seni o‘ldirishi mumkin. Do‘stlardan qo‘rqma 
nari borsa, ular senga xiyonat qilishi mumkin. Befarq odamlardan qo‘rq – ular seni o‘ldirmaydi 
ham,  sotmaydi  ham,  faqat  ularning  jim  va  beparvo  qarab  turishi  tufayli  yer  yuzida  xiyonat  va 
qotilliklar sodir bo‘laveradi». Har  bir  inson  hayotida  g‘oyat  muhim  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  
ana  shunday fikrlarni  unib  o‘sib  kelayotgan  yoshlarning  ongiga  singdirish,  ularni  hayot 
sinovlariga    bardoshli    etib    tayyorlash    bizning    ota-ona,    ustoz-murabbiy,  rahbar-rahnamo 
sifatidagi,  shu  muqaddas  yurt  fuqarosi  sifatidagi  muqaddas  burchimizdir.  Bu    boradagi    eng  
dolzarb  vazifamiz   –    yuqorida  zikr  etilgan  barcha jarayonlarning  ilmiy-nazariy  asoslarini,  
ularning    yangi    qirralarini  mukammal  ochib  berish,  o‘quvchilarimiz,  talabalarimizga,  keng 
jamoatchilikka sodda,  lo‘nda  qilib  tushuntirib  borish  va  ularni  bugungi  zamon  talablariga 
javob beradigan jamiyat qurilishining faol bunyodkorlariga aylantirishdan iborat.  
Bu  boradagi  eng  muhim  vazifa  shundan  iboratki,  har  qaysi  fuqaro,  har qaysi 
inson jamiyat taraqqiyoti va uni yangilashga, ma’naviy hayotimizni turli tahdid  va  xurujlardan  
himoya  qilish  masalasiga  bo‘lgan  o‘z  burchi  va mas’uliyatini aynan ana shu asosda aniqlab 
olishi zarur. Bu  masala  haqida  chuqurroq  o‘ylab  ko‘radigan  bo‘lsak,  shu  tamoyillarga tayangan  
jamiyatning  o‘ziga  xos  ijtimoiy  shakl-shamoyili,  uning  qiyofasi, rivojlanish yo‘llari, ustuvor 
xususiyatlari  to‘g‘risidagi  aniq  tasavvur  turli  fikr,  bahs-munozaralar  orqaligina  ayon  bo‘lishini 
e’tirof etishimiz va buni o‘zimizga mezon qilib olishimiz zarur.  
Ayniqsa,    bugungi    murakkab    mafkuraviy    jarayonlarni    ilmiy-amaliy  jihatdan  
atroflicha  tahlil  qilish  va  baholash,  ularning  ustuvor yo‘nalishlarini, kimga va nimaga qarshi 
qaratilganini aniqlash, aholi turli qatlamlariga ta’sirini o‘rganish, milliy manfaatlarimizga, hayot 
tarzimizga zid  bo‘lgan  zararli  g‘oyalar  va  mafkuraviy  xurujlarning  mohiyatini  ochib berish,  
fuqarolarimiz    qalbida    milliy    tafakkur    va    sog‘lom    dunyoqarash  asoslarini  mustahkamlash 
alohida ahamiyat kasb etadi.  
Faqat  ana  shunday  asosda  yoshlarni  o‘z  fikriga  ega,  turli  ma’naviy xurujlarga  
qarshi  sobit  tura  olishga  qodir  bo‘lgan,  irodali,  fidoyi  va vatanparvar insonlar etib tarbiyalashga 
erishish  mumkin.  Bu  borada  ma’naviy-ma’rifiy    targ‘ibot    ishlarining    ta’sirchanligini  
ta’minlaydigan  zamonaviy informatsion  va  kompyuter  texnologiyalarini    keng  joriy  etish, 
jamiyatimizning  mafkuraviy  immunitetini  kuchaytirishga  qaratilgan samarali usul-uslublarni 
ishlab chiqish, davlat va jamoat tashkilotlari uchun tegishli tavsiya va qo‘llanmalarni tayyorlash 
bugungi kunda muhim vazifamizga aylanib borayotganini chuqur tushunib olishimiz zarur
29
.