O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

Iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirish. 
Ma’lumki,  iqtisodiy  islohotlar  jamiyat  taraqqiyotining  muxim  omili.  Harakatlar 
strategiyasida  ushbu  masalaga  alohida  e’tibor  berilib,  iqtisodiyotni  rivojlantirish  va 
liberallashtirish  uchinchi  ustuvor  yo’nalish  etib  belgilandi.  Jumladan,  makroiqtisodiy 
barqarorlikni  yanada  mustahkamlash  va  yuqori  iqtisodiy  o‘sish  sur’atlarini  saqlab  qolish. 
Chunonchi, O‘zbekiston o‘tgan 26 yil mobaynida uzoq yillardan buyon yalpi ichki mahsulot ishlab 
chiqarish  hajmini  8  %  dan  tushirmayapti.  U  dunyoning  eng  tez  rivojlanayotgan  davlatlarining 
birinchi  beshtaligi  tarkibida  turibdi.  Ana  shu  tarixiy  yutuqni  yanada  rivojlantirish  va  iqtisodiy 
qudratli davlat maqomini saqlab qolish Harakatlar strategiyasining asosiy mazmunidir. 
Tarkibiy  o‘zgarishlarni  chuqurlashtirish,  milliy  iqtisodiyotning  yetakchi  tarmoqlarini 
modernizatsiya va diversifikatsiya qilish hisobiga ishlab chiqarilayotgan milliy mahsulotlarning 
raqobatbardoshliligini oshirish, jahon bozorida mavqei va salmog‘ini oshirish choralarini ko‘rishni 
ilgari  suradi.  Qishloq  xo‘jaligini  modernizatsiya  qilish  va  uni  jadal  rivojlantirish,  bevosita 
dehqonchilikni boshqarishning yangi usul va uslublarini yangilashni, bu boradagi jahon tajribasini 
o‘zlashtirishni, amaliyotda joriy etishni taqozo etadi. Iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, 
hususiy mulk huquqini himoya qilish, uning ustuvor mavqeini yanada oshirish, kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlikni rag‘batlantirishga qaratilgan institutsional  va tarkibiy islohotlarni davom 
ettirish masalasi alohida o‘rin tutadi. 
Har  bir  fuqaroning  yaratuvchilik,  bunyodkorlik  qobiliyatini  va  yashab  turgan  joyidagi  tabiiy 
sharoitni hisobga olib, tadbirkorlikning yangi shakl va usullarini joriy etishni taqozo etmoqda. Viloyat, 
tuman  va  shaharlarni  kompleks  va  mutanosib  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlantirish,  ularning  mavjud 
saloxdyatidan  samarali  va  optimal  foydalanish,  Harakatlar  stratetayasidan  kelib  chiqadigan  muhim 
vazifadir. Bunda har bir viloyat, tuman va shaharning tabiiy-geografik imkoniyatlari, yer va suv sharoiti, 
aholining turmush tarzi, ehtiyojlari, ijtimoiy muammolari va psixologiyasidan kelib chiqib, dehqonchilik, 
chorvachilik, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni, ularga mos shakllarni, usullarini joriy etish zarur. 
Ana  shunda  har  bir  fuqaro  o‘z  qobiliyati,  dunyoqarashi  va  turmush  ehtiyojidan  kelib  chiqib,  o‘z 
yaratuvchilik  qobiliyatini  rivojlantiradi.  Natijada  butun  mamlakat  aholisi  orasida  yalpi  safarbarlik, 
yaratuvchilik ruhiyati kuchayadi. 
Harakatlar  strategiyasida  iqtisodiyotni  rivojlantirish  va  liberallashtirishning  ustuvor 
yo‘nalishlari quyidagi vazifalarni tashkil etadi: 
1.  Makroiqtisodiy  barqarorlikni  yanada  mustaxkamlash  va  yuqori  iqtisodiy  o‘sish 
sur’atlarini saqlab qolish: 
xarajatlarning  ijtimoiy  yo‘naltirilganini  saqlab  qolgan  holda  Davlat  budjetining  barcha 
darajalarida 
mutanosiblikni 
ta’minlash, 
mahalliy 
budjetlarning 
daromad 
qismini 
mustahkamlashga qaratilgan budjetlararo munosabatlarni takomillashtirish; 
soliq yukini kamaytirish va soliqqa tortish tizimini soddalashtirish siyosatini davom ettirish, 
solik ma’muriyatchiligini takomillashtirish va tegishli rag‘batlantiruvchi choralarni kengay-tirish; 
xalqaro iqtisodiy hamkorlikni  yanada rivojlantirish, jumladan,  yetakchi xalqaro va xorijiy 
moliyaviy  institutlar  bilan  aloqalarni  kengaytirish,  puxta  o‘ylangan  tashqi  qarzlar  siyosatini 
amalga  oshirishni  davom  ettirish,  jalb  qilingan  xorijiy  investisiya  va  kreditlardan  samarali 
foydalanish. 

---

2. Tarkibiy o‘zgartirishlarni chuqurlashtirish, milliy iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarini 
modernizatsiya va diversifikatsiya qilish hisobiga uning raqobatbardoshligini oshirish: 
milliy  iqtisodiyotning  mutanosibligi  va  barqarorligini  ta’minlash,  uning  tarkibida  sanoat, 
xizmat ko‘rsatish sohasi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik ulushini ko‘paytirish; 
ishlab  chikarishni  modernizatsiya  qilish,  texnik  va  texnologik  jihatdan  yangilash,  ishlab 
chiqarish,  transport-kommunikatsiya  va  ijtimoiy  infratuzilma  loyihalarini  amalga  oshirishga 
qaratilgan faol investitsiya siyosatini olib borish; 
- iqtisodiyot  tarmoqlari  uchun  samarali  raqobatbardosh  muhitni  shakllantirish  hamda 
mahsulot va xizmatlar bozorida monopoliyani bosqichma-bosqich kamaytirish; 
faoliyat  ko‘rsatayotgan  erkin  iqtisodiy  zonalar,  texnoparklar  va  kichik  sanoat  zonalari 
samaradorligini oshirish, yangilarini tashkil etish; 
- eksport faoliyatini liberallashtirish va soddalashtirish, eksport tarkibini va geografiyasini 
diversifikatsiya qilish, iqtisodiyot tarmoqlari va hududlarning eksport salohiyatini kengaytirish va 
safarbar etish; 
3. Qishloq xo‘jaligini modernizatsiya qilish va jadal rivojlantirish: 
- tarkibiy  o‘zgartirishlarni  chuqurlashtirish  va  qishloq  xo‘jaligi  ishlab  chiqarishini  izchil 
rivojlantirish,  mamlakat  oziq-ovqat  xavfsizligini  yanada  mustahkamlash,  ekologik  toza 
mahsulotlar ishlab chiqarishni kengaytirish, agrar sektorning eksport salohiyatini sezilarli darajada 
oshirish; 
- paxta va boshoqli don ekiladigan maydonlarni qisqartirish, yerlarga kartoshka, sabzavot, 
ozuqa  va  yog’  olinadigan  ekinlarni  ekish,  shuningdek,  yangi  intensiv  bog’  va  uzumzorlarni 
joylashtirish hisobiga ekin maydonlarini yanada optimallashtirish; 
- fermer xo‘jaliklari, eng avvalo, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chikarish bilan bir 
qatorda, qayta ishlash, Tayyorlash, saqlash, sotish, kurilish ishlari va xizmatlar ko‘rsa-tish bilan 
shug‘ullanayotgan  ko‘p  tarmoqli  fermer  xo‘jaliklarini  rag‘batlantirish  va  rivojlantirish  uchun 
kulay shart-sharoitlar yaratish; 
4. Iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning 
ustuvor  mavqeini  yanada  kuchaytirish,  kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlik  rivojini 
rag‘batlantirishga qaratilgan institutsional va tarkibiy islohotlarni davom ettirish: 
- xususiy  mulk  huquqi  va  kafolatlarini  ishonchli  himoya  kilishni  ta’minlash,  xususiy 
tadbirkorlik  va  kichik  biznes  rivoji  yo‘lidagi  barcha  to‘siq  va  cheklovlarni  bartaraf  etish,  unga 
to‘liq erkinlik berish, «Agar xalq boy bo‘lsa, davlat xam boy va kuchli bo‘ladi», degan tamoyilni 
amalga oshirish; 
- kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlikni  keng  rivojlantirish  uchun  qulay  ishbilarmonlik 
muhitini  yaratish, tadbirkorlik tuzilmalarining faoliyatiga davlat, huquqni muhofaza qiluvchi va 
nazorat idoralari tomonidan noqonuniy aralashuvlarning qat’iy oldini olish; 
- davlat  mulkini  xususiylashtirishni  yanada  kengaytirish  va  uning  tartib-taomillarini 
soddalashtirish,  xo‘jalik  yurituvchi  subyektlarning  ustav  jamg‘armalarida  davlat  ishtirokini 
kamaytirish,  davlat  mulki  xususiylashtirilgan  obyektlar  bazasida  xususiy  tadbirkorlikni 
rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish; 
investitsiya  muhitini  takomillashtirish,  mamlakat  iqtisodiyoti  tarmoqlari  va  hududlariga 
xorijiy, eng avvalo, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni faol jalb qilish; 
5.  Viloyat,  tuman  va  shaharlarni  kompleks  va  mutanosib  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlantirish, 
ularning mavjud salohiyatidan samarali va optimal foydalanish: 
- ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishni jadallashtirish, xalqning turmush darajasi va daromadlarini 
oshirish uchun har bir hududning tabiiy, mineral-xomashyo, sanoat, qishloq xo‘jaligi, turistik va 
mehnat salohiyatidan kompleks va samarali foydalanishni ta’minlash; 
yangi sanoat korxonalari va servis markazlarini tashkil etish, kichik sanoat zonalarini tashkil 
qilish, yirik xo‘jalik birlashma-larining mablag‘larini, banklarning kreditlarini va xususiy xorijiy 
investitsiyalarni jalb qilish hisobiga kichik shaharlar va shaharchalarni jadal rivojlantirish; 
sanoat  va  xizmatlar  ko‘rsatish  sohasini  jadal  rivojlantirish  hisobiga  subvensiyaga  karam 
tuman va shaharlarni kamaytirish va mahalliy budjetlarning daromad bazasini kengaytirish; 

---