O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

2.Darslik bilan ishlash: 
Darslikning 60-betida berilgan bo‘g‘inlar, so‘zlar o‘quvchilarga ketma-ket 
o‘qitish. Darslikning 60-betida berilgan ”Yaxshi bola” matni mazmunini Bola odobi 
bilan aziz” maqoli orqali ochib berish. 
3.
Bog’lanishli nutq ustida ishlash:-Qaysi o’rtog’ingizni odobli bola deb 
hisoblaysiz? Nima uchun? O’quvchilar nutqidagi kamchiliklar ustida ishlanadi. 
V. Darsni yakunlash.(3 
daqiqa
) 
Dars yakunida darsda faol qatnashgan o‘quvchilarni rag‘batlantirish. 
 
Savod o’rgatish davrida grammatik-orfografik bilimlarni amaliy 
o’zlashtirish
Savod o’rgatish davridayoq bolalar grammatika va imlodan ayrim materiallarni 
amaliy o’zlashtira boradilar, ya’ni ularga grammatik mavzu nazariy 
tushuntirilmaydi, nazariy ma’lumot berilmaydi. Bolalar og’zaki va yozma nutqni 
o’zlashtirish va yozma mashqlarni bajarish bilan o’quv yilining ikkinchi yarmida 
yoki keyingi sinflarda o’rganiladigan mavzularni o’zlashtirishga tayyorlanadilar. 
Savod o’rgatishning birinchi oylaridayoq bolalar 
Omon, Tolib, Lola, Naima
kabi juda ko’p ismlarni o’qiydilar va kishilarning ismlari bosh harf bilan yozilishini 
amaliy o’zlashtira boradilar. Bu bilan ular keyinroq o’rganiladigan kishilarning ismi 
bosh harflar bilan yozilishiga doir imlo qoidasini o’zlashtirishga tayyorlanadilar.
Til-dil, olti-oldi
kabi so’zlarni o’qishni mashq qilish jarangli va jarangsiz 
undoshlarni o’zlashtirishga, 
son-sana, gul-gulchi-guldon-gulzor, bog’-bog’bon
kabi so’zlarni o’qishni mashq qilish esa bolalarni «O’zakdosh so’zlar» mavzusini 
o’zlashtirishga tayyorlaydi. 
Propedevtik mashqlar tizimi boshlang’ich sinflar grammatika va imlo 
dasturining bosqichli izchillik tamoyili asosida tuzilishiga mos keladi. Amaliy ishlar 
natijasida bolalarda ma’lum nutq tajribasi, til qoidalarini, so’zni, uning tarkibi va 
yasalishini, boshqa so’zlar bilan bog’langanda o’zgarishini kuzatish tajribasi 
to’plana boradi. Mana shu tajribalar asosida o’quvchilar nazariy umumlashmalarni 

---

83 
o’zlashtiradilar, bular asosida esa grammatik tushuncha va orfografik qoidalar 
shakllanadi.