O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Aholi jon boshiga daromadlarning tarixiy qisqarishi

Pandemiya aksariyat mamlakatlarni 2020 yilda turg'unlikka olib borishi kutilmoqda, 1870 yildan buyon dunyo bo'ylab aholi jon boshiga tushadigan daromad eng yirik fraktsiyaga to'g'ri keladi.Rivojlangan iqtisodiyotlar 7 foizga qisqarishi taxmin qilinmoqda. Ushbu zaiflik rivojlanayotgan bozor va rivojlanayotgan iqtisodiyotlar istiqbollariga tarqaladi, ular o'zlarining ichki virus tarqalishlariga qarshi kurashish paytida 2,5 foizga qisqarishi kutilmoqda. Bu ushbu guruh iqtisodiyoti tomonidan kamida oltmish yil ichidagi eng zaif ko'rsatkichni anglatadi.

"Inqiroz pandemiyaning sog'lig'i va iqtisodiy oqibatlarini yumshatish, zaif aholini himoya qilish va barqaror tiklanish uchun zamin yaratish uchun shoshilinch choralar ko'rish zarurligini ta'kidlaydi."
Har bir mintaqa o'sishni sezilarli darajada pasayishiga olib keladi. Sharqiy Osiyo va Tinch okeani mintaqasi 0,5 foizga o'sadi. Janubiy Osiyo 2,7% ga, Afrikaning Sahroi janubiy qismi 2,8% ga, Yaqin Sharq va Shimoliy Afrika 4,2% ga, Evropa va Markaziy Osiyo 4,7% ga, Lotin Amerikasi 7,2% ga qisqaradi. Ushbu tanazzullar rivojlanish maqsadlari yo'lidagi bir necha yillik taraqqiyotni qaytarishi va o'n millionlab odamlarni qashshoqlikka qaytarishi kutilmoqda.
Rivojlanayotgan bozor va rivojlanayotgan iqtisodiyotlar ko'p qirralardan kelib chiqadigan iqtisodiy shamollarga duchor bo'ladilar: zaif sog'liqni saqlash tizimlariga bosim, savdo va turizmning yo'qolishi, pul o'tkazmalarining kamayishi, kapital oqimlari va qarzdorlik kuchayib borayotgan moliyaviy sharoitlar. Ayniqsa, energetika yoki sanoat tovarlari eksportchilari katta zarar ko'radi. Pandemiya va uni jilovlash bo'yicha harakatlar misli ko'rilmagan darajada neftga bo'lgan talabning pasayishiga va neft narxlarining qulashiga sabab bo'ldi.Avtoulovlarning ehtiyot qismlari uchun ishlatiladigan rezina va platina kabi metallarga va transport bilan bog'liq tovarlarga talab ham pasayib ketdi. Qishloq xo'jaligi bozorlari global miqyosda yaxshi ta'minlanayotgan bo'lsa-da, savdo cheklovlari va ta'minot zanjirining uzilishi ba'zi joylarda oziq-ovqat xavfsizligi muammolarini keltirib chiqarishi mumkin.