O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti a. A. Karimov

Buxgalteriya hisobining usullari; 
accounting methods; методы 
бухгaлтерского учетa; 
uni o‘rganishga qaratilgan usullar yig‘indisiga aytiladi. 

---

377 
Ayrim usullar uning elementlari deb atalib, qo‘yidagilardan iborat bo‘ladi: 
hujjatlashtirish va invertarizasiya qilish, baholash va kalkulyasiya qilish, schyotlar 
tizimi va ikki yoqlama yozish usuli, buxgalteriya balansi va hisobot. 
Dastlabki hujjatlar; 
primary documents; первичные документы; 
xo‘jalik muomalalari sodir bo‘lgan paytda tuziladigan va ular amalga 
oshganligining birinchi guvohi bo‘lgan buxgalteriya hujjatlari. Dastlabki hujjatlar 
tuzilishi xo‘jalik muomalalari hisob registratsiyasining boshlanishi bo‘lib 
hisoblanadi. Dastlabki hujjatlarga g‘azna kirim va chiqim orderlari, yukxatlar, 
kvitantsiyalar va h.k. kiradi. Hisobni soddalashtirish va hisob registratsiyasini 
tezlashtirish uchun ko‘pincha dastlabki hujjatlarga asosan yig‘ma hujjatlar tuziladi. 
Buxgalteriya hujjatlari tuzish tartibi bo‘yicha tasniflanganda hujjatlar dastlabki va 
yig‘ma hujjatlarga bo‘linadi. 
Debet; 
debit; дебет; 
buxgalteriya hisobi schyotining bir qismi. Aktiv 
schyotlarning debeti bo‘yicha hisob ob’yektining ko‘payishi aks ettiriladi, passiv 
schyotlarning debeti bo‘yicha esa kamayishi yoziladi. 
Depozit sertifikati; 
certificate of deposit; депозитный сертификaт; 
ma’lum bir muddatga pul mablag‘larini bankka qo‘ygan shaxslarga bu haqda 
tasdiqlovchi qimmatbaho qog‘oz bo‘lib, uning egasi daromad manbai hisoblanadi. 
Dividend; 
the dividend; дивиденд; 
aktsiyadorlik jamiyati foydasining bir 
qismi bo‘lib, aktsiyadorlar o‘rtasida soliqlarni, ishlab chiqarishni kengaytirishga 
ajratmalarni, zaxiralarni tashkil etish, obligatsiyalar bo‘yicha foizlarni va boshqa 
to‘lovlarni amalga oshirilganidan so‘nggina taqsimlanadi.