101
Ba‘zan fotografiyadagi alohida nuqtalarni ajratib bo‗lmaydi. Bu narsa ikki
holda yuz berishi mumkin –
yo bizning omadimiz kelib, bir necha yuz xil bo‗yoqli
pechatni ko‗rganimiz, yoki pechat qiluvchi qurilmaning ajratish qobiliyati juda
yuqori. Ammo bu holatlarning har ikkalovi ham hozircha deyarli uchramaydi. Ammo
albatta vaqt o‗tishi bilan sifatli pechatlash usuli kashf etilishiga shubha yo‗q.
Qog‗ozda pechatlash qurilmalari uchun buyoqlar soni anchagina muhimdir.
Odatda poligrafiya sifatida rangli tasvirlar uchun uch rangli va bir qora rangdan
foydalanilib, bularning qo‗shilishidan (qora rang va qog‗ozning oq rangini ham
qo‗shgan holda) sakkiz xil rang hosil qilinadi. Katta miqdordagi bo‗yoq turlari bilan
pechat qilish namunalari masalan, sakkiz turdagi bo‗yoqdan foydalanib pechatlangan
kartalar –
uchrab turadi, ammo pechat qilishning bunday texnologiyasi ancha
murakkabdir. Rangli tasvirlarni pechat qilishning holatini nisbatan sodda bo‗lgan
idora printerlari misolida baholashimiz mumkin. Yaqinda odatda uch xil rangli
bo‗yoq o‗rniga olti xil bo‗yoqdan foydalanadigan purkovchi (struyniy) printerlar
paydo bo‗ldi. Bunday printerlarda (etti rangli printerlar) odatdagi CMYK – bo‗yoqlar
tarkibiga och –
havo rang, och – pushti va och – sariq ranglar qo‗shilgandir. Olti
rangli printerlarda och – sariq rang bo‗lmaydi. Bo‗yoqlar sonining ortishi shubhasiz,
tasvirlarni pechat qilish sifatini ancha oshirdi, ammo bu hozircha aniq kamlik qiladi.
Agar grafik qurilma ranglar miqdorini etarlicha ta‘minlay olmasa, unda
qurilma rastrlari yoki rastrli emasligidan qat‘iy nazar, rastrlash usuli qo‗llaniladi.
Rastrlash usuli poligrafiyada anchadan beri ma‘lum. U bundan bir necha yuz yil oldin
gravyuralarni pechat qilishda foydalangandir. Gravyuralarda tasvir ko‗plab shtrixlar
vositasida vujudga keltiriladi, bunda yarim tonlar gradatsiyasi bir xil uzunlikdagi turli
qalinlikdagi shtrixlar, yoki bir xil qalinlikdagi shtrixlar joylashish qirraligini
o‗zgartirish bilan amalga oshirilgan. Bunday usullar inson ko‗rishining o‗ziga xos
xususiyatlaridan birinchi navbatda
fazoviy integratsiyadan, foydalanadi. Agar turli
rangdagi kichkina nuqtalarni bir-birlariga etarlicha yaqin masofalarda joylashtirsak,
ular xuddi o‗rtacha rangdagi bir nuqta sifatida qabul qilinadi.
Agar tekislikdagi ko‗pgina turli rangdagi nuqtalarni quroq bir tarzda
joylashtirib chiqsak, unda tekislikni o‗rtacha bir rang bilan yaxshi bo‗yab chiqqanga
102
o‗xshab ko‗rinadi. Ammo agar nuqtalarning o‗lchamlari va (yoki)
ular orasidagi
masofa oshirilsa, yaxlit bo‗yalganga o‗xshab tuyulishi illyuziyasi yo‗qoladi – kishilar
ko‗rishning boshqa bir xususiyati, ya‘ni alohida obyektlarni ajrata olish, ularning
konturlari haqida yaqqol tasavvur qilish qobilyati namoyon bo‗ladi.
Kompyuter grafika tizimlarida bu usullar tez-tez qo‗llab turiladi.
Ular rastrli
tasvirning fazoviy ajratish qobiliyatini pasaytirish hisobiga oshirish ranglar
ottenoklari miqdorini imkoniyatini beradi. Boshqacha qilib aytganda, bu ajratish
qobiliyatini ranglar miqdoriga almashish degani bo‗ladi.
Kompyuter grafikasiga oid
adabiyotda bu usullar dizering (titrash, suyultirish) nomini olgandir.
Dizeringni eng sodda varianti sifatida ikkita qo‗shni piksel bilan rang
ottenokini paydo qilishni aytish mumkin.
Agar ikki pikseldan iborat yacheykalarni qaraydigan bo‗lsak (4 – rasm), unda 1
raqamli yacheyka S
1
va S
2
grafik qurilma har bir piksel uchun bevosita tiklay oladigan
rang ottenoklaridan. S
1
va S
2
larning raqamli qiymatlarini yarim tonlar gradatsiyasida
yoki RGB modelida har bir tashkil etuvchisi CMY uchun ayrim – ayrim hisoblash
mumkin.
Dostları ilə paylaş: