O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti



Yüklə 3,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə53/93
tarix20.11.2023
ölçüsü3,55 Mb.
#165659
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   93
Kompyuter grafikasi va dizayn

 
6.2. Zina effektini bartaraf etish 
Rastr tizimlarida ruxsat berilgan xatolik etarlicha kichik bo‗lmagan (300 dpi 
dan kam) holatlarida zina effekti muammosi mavjuddir. Bu effekt ayniqsa yotiq 
chiziqlar uchun yaxshi seziladi – rastr to‗rining katta qadamlarida piksellar go‗yoki 
zinapoya hosil qilgandek bo‗ladi.
 
Bu holni to‗g‗ri chiziq bo‗lagi misolida qarab chiqamiz. Umuman olganda 
obyektning rastrli tasviri tasvirlanayotgan obyekt yuzasiga mos keluvchi piksellarni 
bo‗yash algoritmi bilan aniqlanadi. Birgina obyektning tasviri uchun turli algoritmlar 
rastrli tasvirning bir-biridan farq qiluvchi turlicha variantlarni berish mumkin. To‗g‗ri 
(korrektniy) bo‗yash usul uni quyidagicha ifodalash mumkin: agar tasvirlanayotgan 
obyekt konturiga rastr to‗ri yacheykasi yuzasining yarmidan ko‗pi to‗g‗ri kelsa, 
bunday piksel obyektining rangi bilan bo‗yaladi (S), boshqa holda esa fonning 
rangini saqlaydi(S
f
). 
1 – rasmda yo‗g‗on to‗g‗ri chiziqning rastr tasviri ko‗rsatilgan bo‗lib, unga 
taqqoslash uchun dastlabki chiziqning ideal konturi tushirilgan. 
1 – rasm. Chiziq bo„lagining rastrli tasviri 


98 
Zina effektining yo‗qotish inglizchasiga antialiasing deb ataladi. Chiziqning 
rastrli tasviri silliqroq tasavvur qilinishi uchun zinapoya burchaklaridagi piksellar 
rangini obyekt rangi va fon rangi o‗rtasida qandaydir nozik turdagi rang bilan 
almashtirish mumkin. Rangni obyektning ideal konturi rastr yacheykasi yuzasining 
qoplangan qismiga teng deb hisoblaymiz. Agar rastr yacheykasining butun yuzasini S 
bilan, uning konturi bilan qoplangan qismini S
x
bilan belgilasak, unda axtarilayotgan 
rang 
S
S
S
C
S
C
C
x
ф
x
x
)
(





ga tengbo‗ladi. 
2 – rasmda yuqorida ko‗rsatilgan usul bilan silliqlashtirilgan rastrli tasvir 
ko‗rsatilgan. 
2 – rasm. Silliqlash 
Silliqlangan rastrli tasvirlar olish usullarini ikki guruhga bo‗lish mumkin. 
Birinchi guruhga ayrim sodda obyektlar – chiziqlar, figuralarning silliqlashgan 
tasvirini hosil qilish algoritmlari tashkil etadi. Bunday algoritmlarning ba‘zilari [33] 
da bayon etilgan.
Silliqlashning boshqa guruhini chizib bo‗lingan tasviriga ishlov berish uslublari 
tashkil etadi. Rastrli tasvirlarni silliqlash uchun qo‗shimcha sonli filtrlash algoritmlari 
qo‗llaniladi. Shunday algoritmlarida biri – mahalliy filtrlash. U joriy ishlov 
berilayotgan pikselning qandaydir bo‗lagida (okresnosti) piksellar yorqinliklarini 
ma‘lum ulushlarini yig‗ish yo‗li bilan amalga oshiraladi. Tassavur qilish mumkinki, 
ishlov berish paytida rastr bo‗yicha qaydaydir joriy piksel rangini hisoblash uchun 
foydalaniladigan piksellarni zaxvativat‘ qiladigan to‗g‗ri burchakli darcha siljib 


99 
boradi. Agar atrof simmetrik bo‗lsa, unda joriy piksel darchaning markazida bo‗ladi. 
Bunday filtrning tayanch operatsiyasini quyidagicha tasavvur etish mumkin: 
 








max
min
max
min,
,
max
min
i
i
i
j
j
i
i
i
y
j
x
j
j
j
xy
M
P
K
I
F

bu yerda R – joriy piksel rangining qiymati,
F – pikselning rangining yangi qiymati,
I – me‘yorlovchi koeffitsiyent,
M – filtr xususiyatlarini aniqlovchi koeffitsiyentlarning ikki o‗lchamli 
massivi (odatda bu massivni maska (g‗ilof) deb ataladi). 
Filtr darchasining o‗lchamlari: gorizantal bo‗yicha (j
max
- j
min
+1) va vertikal 
bo‗yicha (i
max
– i
min
+1). i
min
, j
min 
= -1 va i
max
, j
max 
= +1 bo‗lganda amaliyotda tez-tez 
qo‗llaniladigan 3x3 darchali filtrga ega bo‗lamiz.
Butun rastrga ishlov berish uchun har bir piksel uchun yuqorida ko‗rsatilgan 
hisoblashlarni bajarish lozim. Agar ishlov berish paytida piksel rangining yangi 
qiymati dastlabki rastrga yozilib, u navbatdagi rastrlarni hisoblashga tortilsa, bunday 
usulga rekursiv filtrlash usuli deyiladi. Rekursiv bo‗lmagan filtrlashlarda 
hisoblashlarda piksellar rangining avvalgi qiymatlari ishlatiladi. Norekursivlikni 
yangi qiymatlarini alohida massivga yozib berish bilan ta‘minlash mumkin. 
3 – rasmda 3x3 darchali (maskali) silliqlovchi norekursiv filtrning ikki varianti 
ishning natijasi ko‗rsatilgan. 
Bu yerda me‘yorlovchi koeffitsiyentning qiymati maska elementlarining 
summasiga teng qilib olingan. Bu bilan o‗zgartirilgan rastr yorqinligi masshtabining 
saqlanib qolishiga erishiladi. E‘tibor bering: maska – matritsa emas, balki darcha 
piksellariga mos ravishda joylashuvchi koeffitsiyentlar massividir. O‗rtadagi filtrni 
nolli koeffitsiyentlarni tashlab yuborgan holda 2x2 maska bilan ham berish mumkin. 


100 
3 – rasm. 3x3 maskali ikki silliqlovchi filtrlar 
Rangli tasvirlarni silliqlashda RGB modelidan foydalanish va undan filtrlashni 
har bir tashkil etuvchi bo‗yicha amalga oshirish mumkin. 
Mahalliy raqamli filtrlash yordamida tasvirga etarlicha xilma xil ishlov berish – 
rezkostni oshirish, konturlarni ajratish va boshqa ko‗plab amallarni bajarish mumkin.

Yüklə 3,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   93




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin