Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti
Yüklə 15,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
8.3. Qarz mablag
ʻ lari hisobiga moliyalashtirishda korporativ obligatsiyalar Korporativ amaliyotda qarz mablagʻlari hisobiga moliyalashti- rishning yana bir shakli korporativ obligatsiyalar muomalaga chiqarish hisoblanadi. Oʻzbekiston Respublikasining “Qimmatli qogʻozlar bozori toʻgʻrisida”gi qonuniga asosan, korporativ obligatsiyalar – aksiyadorlik jamiyatlari va o‘zining tashkiliy- huquqiy shaklidan qat’i nazar tijorat banklari tomonidan chiqariladigan obligatsiyalardir. Korporativ obligatsiyalar quyidagi shartlarga rioya etgan holda: - emitentning bunday obligatsiyalar chiqarish to‘g‘risida qaror qabul qilingan sanadagi, auditorlik tashkiloti xulosasi bilan tasdiqlangan o‘z kapitali miqdori doirasida; - keyingi uch yilda rentabellik, to‘lovga qobiliyatlilik, moliyaviy barqarorlik va likvidlilikning auditorlik tashkiloti xulosalari bilan tasdiqlangan ijobiy ko‘rsatkichlariga ega bo‘lgan, shuningdek, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mustaqil reyting bahosini olgan emitentlar tomonidan; - investorlarga tegishli mablag‘larning emitentlar tomonidan to‘lanishi bo‘yicha to‘lov agentlari vazifasini bajaruvchi tijorat banklari ishtirokida chiqariladi. Korporativ obligatsiyalar ularning egalariga aksiyadorlik jamiyatini va boshqa tashkiliy-huquqiy shaklda tashkil etilgan tijorat bankini boshqarishda ishtirok etish huquqini bermaydi. O‘zbekiston Respublikasi “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiya- dorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonuniga asosan aksiyadorlik jamiyatlari qonun hujjatlariga va o‘z ustaviga muvofiq korporativ obligatsiyalarni va boshqa qimmatli qog‘ozlarni muomalaga chiqarishlari hamda joylashtirishlari mumkin. Aksiyadorlik jamiyatining korporativ obligatsiyalari jamiyat aksiyalariga ayirboshlanadigan qimmatli qog‘ozlar bo‘lishi mumkin. Aksiyadorlik jamiyatlari mol-mulk bilan ta’minlangan korporativ obligatsiyalarni ularni chiqarish to‘g‘risida qaror qabul qilish - 120 - sanasidagi o‘z kapitali miqdori doirasida chiqarishga haqli hisoblanadi. Aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ obligatsiyalarni chiqarish, shu jumladan aksiyalarga ayirboshlanadigan korporativ obligatsiyalarni chiqarish aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining qaroriga ko‘ra yoki, agar jamiyat ustaviga yoki aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining qaroriga muvofiq jamiyat kuzatuv kengashiga bunday qaror qabul qilish huquqi tegishli bo‘lsa, jamiyat kuzatuv kengashining qaroriga ko‘ra amalga oshiriladi. Kuzatuv kengashining qaroriga ko‘ra aksiyalarga ayirboshlanadigan korporativ obligatsiyalar chiqarilgan taqdirda, mazkur qaror jamiyat kuzatuv kengashining barcha a’zolari tomonidan bir ovozdan qabul qilinishi kerak. Oʻzbekistonda korporativ obligatsiyalarni muomalaga chiqarish keng miqyosda qoʻllanilmaydi. Qimmatli qogʻozlar bozori yuqori darajada rivojlangan AQSHda korporativ obligatsiyalar bozorining jami kapitallashuvi 3,5 trln dollarni tashkil etadi. Umumiy holda korporativ obligatsiyalarning quyidagi afzalliklarini alohida keltirish mumkin: - xalqaro amaliyotda keng doirada qoʻllaniladigan qarz amal qilish muddati uzaytirilishi mumkinligi; - ochiq kredit tarixi shakllantiriladi, bu oʻz navbatida, kelgusida jalb qilinishi mumkin boʻlgan qarz mablagʻlarining bahosini pasaytirish va ularni jalb qilish muddatini uzaytirish, shuningdek, xalqaro kapital bozorlariga chiqish imkoniyatini beradi; - kreditorlar (investorlar) sonini oshirish hisobiga qarz olish manbalarini diversifikatsiyalash va bitta kreditorga bogʻliqlikning oldi olinishi imkonini beradi; - ikkilamchi bozorda operatsiyalar oʻtkazish hisobiga qarz tarkibini operativ boshqarish; - korxona aksiyalarini ochiq joylashtirish uchun sharoit yaratish va boshqalar. Lekin alohida ta’kidlash kerakki, obligatsiyalarni muomalaga chiqarish va joylashtirish bank krediti olishga qaraganda yuqoriroq miqdorda xarajat talab qiladi. - 121 - Qimmatli qogʻozlarni joylashtirish amaliyotiga koʻra obligatsiyalarni muomalaga chiqarish va joylashtirish toʻgʻrisida qaror qabul qilish jarayoni bir necha bosqichlarni amalga oshirishni talab etadi. Bunda obligatsiyalarni muomalaga chiqarish boʻyicha moliyaviy konsultant (tashkilotchi) tanloviga aniqlik kiritilishi, moliyaviy konsultant tomonidan korxonaning talabidan kelib chiqqan holda obligatsiyalarning asosiy parametrlari va uning tarkibiy tuzilmasi, obligatsiyalarga talab boʻyicha bozorning real qobiliyati, shuningdek, potensial investorlarni topish boʻyicha masalalarga e’tibor qaratiladi. Yüklə 15,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|