Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti
boʻlishini ta’minlashga qaratilgan kredit shakli bu
Yüklə 15,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 9. Aksiyadorlik jamiyatlari va tijorat banklari tomonidan chiqariladigan obligatsiyalar nima deb ataladi
- IX BOB. KORPORATIV MOLIYADA KOLLEKTIV MOLIYALASHTIRISH AMALIYOTI 9.1. Kollektiv investitsiyalashning iqtisodiy mohiyati
|
boʻlishini ta’minlashga qaratilgan kredit shakli bu ...
a) overdraft; b) investitsion kredit; d) qayta moliyalash krediti; e) sindikatsiyalashgan kredit. 8. Bitta qarz oluvchining keng koʻlamli xoʻjalik dasturlari yoki yirik investitsion loyihalarni amalga oshirishni moliyalashtirish maqsadida kreditorlar tomonidan oʻzaro birlashgan holda taqdim etiladigan uzoq muddatli kredit nima deb ataladi? a) sindikatsiyalashgan kredit; b) overdraft; d) qayta moliyalash krediti; e) investitsion kredit. 9. Aksiyadorlik jamiyatlari va tijorat banklari tomonidan chiqariladigan obligatsiyalar nima deb ataladi? a) korporativ obligatsiyalar; b) moliyaviy obligatsiyalar; d) zayomlar; e) davlat obligatsiyalar. 10. Bugungi kunga kelib AQSHda korporativ obligatsiyalar bozorining jami kapitallashuvi necha trillion dollarni tashkil etadi? a) 3,5 trillion; b) 4,5 trillion; d) korporativ obligatsiyalar yevroobligatsiyalar boʻlganligi sababi AQSHda amal qilmaydi e) 5,5 trillion. - 131 - IX BOB. KORPORATIV MOLIYADA KOLLEKTIV MOLIYALASHTIRISH AMALIYOTI 9.1. Kollektiv investitsiyalashning iqtisodiy mohiyati, paydo bo‘lishi va ahamiyatli jihatlari Rivojlangan davlatlarda kollektiv investitsiyalash (moliyalashtirish) institutlari faoliyati bo‘yicha boy tajriba to‘plangan. Kollektiv investitsiyalash institutlari faoliyatining xalqaro darajada yo‘lga qo‘yilishi kapital bozorining yanada rivojlanishiga, hamda kapital bahosining pasayib borishi orqali muntazam ravishda o‘sib borgan korporativ tuzilmalardagi kapitalga bo‘lgan talabning qondirilishiga xizmat qilgan. Shundan kelib chiqqan holda respublikamizda ham investitsiya va pay fondlarini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Bugungi kunda investitsiya va pay fondlari moliya bozorining muhim ishtirokchilari qatorida tilga olinadi. Investitsiya fondlari rivoj- langan davlatlar moliya bozorlarida ham keng miqyosda faoliyat ko‘rsatib kelmoqda. Shundan kelib chiqqan holda quyida mazkur masala xususida to‘xtalib o‘tamiz. Investitsiya fondlari ko‘plab investorlar tomonidan tanlangan investitsion vositachilar hisoblanadi. Bunda “Investitsiya fondlari moliyaviy vositachilar sifatida individual investorlarga aksiyalarni sotish orqali fond shakllantiradilar va fond mablag‘larini aksiya va obligatsiyalar bilan diversifikatsiyalangan investitsiya portfelini sotib olishga yo‘naltiradilar”. 18 Investitsiya fondlari faoliyati o‘z aksiyalarini joylashtirish orqali jalb qilingan kapitalni boshqa moliyaviy aktivlarga, xususan qimmatli qog‘ozlarga kiritish orqali daromad olish hamda olingan daromadni 18 Frederic Mishkin, Stanley Eakins. Financial markets and institutions. – 7th ed. USA: Pearson, 2012. P. 30. - 132 - aksiyadorlar o‘rtasida taqsimlash asosida tashkil etiladi. Bunda daromad olish deganda kurs oshganda qimmatli qog‘ozlarni (xorijiy valyutalarni) qayta sotish, olinadigan foiz yoki dividend ko‘rinishilagi tushumlar nazarda tutiladi. Investitsiya fondlari aksiyalar muomalaga chiqarishidan ham ko‘- rinib turibdiki, milliy va xalqaro amaliyotda ular aksiyadorlik jamiyatlari shaklida tashkil etiladi. Investitsiya fondlari mustaqil korporativ tuzilmalar hisoblanadi. “Investitsiya fondlarining paydo bo‘lishi 1800-yillar o‘rtalarida Angliya va SHotlandiyaga to‘g‘ri keladi. Investitsion kompaniyalar cheklangan resurslarga ega investorlarning pul mablag‘larini birlash- tirish hisobiga tashkil etilgan bo‘lib, o‘z navbatida yig‘ilgan pullar turli qimmatli qog‘ozlarga yo‘naltirilgan. Amerika qo‘shma shtatlari iqtisodiy o‘sishi uchun Amerika temir yo‘l kompaniyalari obligatsiya- lariga kapital kiritila boshlangach, bunday investitsion kompaniyalar nihoyatda ommalashadi. 1824 yilda Bostonda birinchi investitsiya fondi asosiy sohalarga investitsiyalar kiritish uchun mablag‘lar jalb qilish maqsadida aksiyalar muomalaga chiqargan”. 19 Birinchi investitsiya fondi faoliyat muvaffaqiyatli kechgach, bunday fondlar ko‘plab tashkil etila boshlandi. 1929-1933 yildagi jahon iqtisodiy inqirozi investitsiya fondlari rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Xususan, “1929 yildagi fond bozorining qulashi investitsiya fondlari rivojlanishini bir necha o‘n yillar davomida to‘xtatib qo‘ydi, chunki mayda investorlarning aksiyalarga investitsiyalar va qisman investitsiya fondlariga ham ishonchini pasaytirdi. 1940 yilda AQSHda to‘lovlar va investitsiya siyosati bilan bog‘liq munosabatlarni oshkor qilish siyosatiga doir ko‘plab talablarni o‘z ichiga olgan “Investitsiya kompaniyalari to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi. Natijada investitsiya fondlari faoliyatida barqaror o‘sish va sanoatni qo‘llab-quvvatlash qaytadan boshlandi”. 20 19 Frederic S.Mishkin, Stanley G.Eakins. Financial markets and institutions. – 7th ed. USA: Pearson, 2012. P. 490. 20 Frederic S.Mishkin, Stanley G.Eakins. Financial markets and institutions. – 7th ed. USA: Pearson, 2012. P. 490. - 133 - Investitsiya fondlariga investorlar jalb qilinishidagi asosiy jihat investitsion faoliyatni markazlashgan tartibda diversifikatsiyalashdir. Bunda kapital egalarining investitsiya fondlari bilan hamkorlikda ishlashiga yetakchi tarmoq va sohalardagi aksiyadorlik kompaniyalari aksiyalarini mayda investorlarning sotib ololmasligi, investitsiya fondlari tomonidan risklarni hisobga olishga alohida e’tibor qaratishi ham sabab bo‘ladi. Shuni alohida qayd etish kerakki, investitsiya fondlari faoliyati fond bozorida operatsiyalarni amalga oshirish bo‘yicha hech qanday tajribaga ega bo‘lmagan kapital egalari uchun ham ahamiyatga ega. Chunki ularning risklarni to‘g‘ri baholay olmasligi natijasida moliyaviy yo‘qotishlar yuzaga kelishi mumkin. Umumiy holda investitsiya fondlari afzalliklari sifatida quyidagi- larni keltirish mumkin (9.1-rasm): Yüklə 15,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|