Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

r
oʻrtasida toʻgʻridan-
toʻgʻri bogʻliqlik amal qiladi. Ya’ni 
r
pasayishi bilan YTM ham 
pasayadi, 
r
oʻsishi bilan YTM ham oʻsib boradi. 
YTM koʻrsatkichiga obligatsiyaning xarid bahosi ham ta’sir 
koʻrsatadi. Kuponli obligatsiyaning qoplashgacha daromadliligi YTM 
ning uning bozor qiymati 
P
ga fundamental bogʻliqligi quyidagi 
rasmda keltirilgan (14.1-rasm). Qayd etish kerakki, bu yerda teskari 
bogʻliqlik amal qiladi. 

---

- 
207 - 
Obliga
tsiya kurs
bahosi,
 
P
 
 
Qoplashgacha daromadlilik,

YTM
 
14.1-rasm.
Kuponli obligatsiyaning qoplashgacha daromadliligi YTMning 
uning bozor qiymati P ga bogʻliqligi
Kupon stavkasi k, qoplashgacha daromadlilik YTM va obligatsiya 
bozor bahosi 
P
oʻrtasidagi oʻzaro bogʻliqlikni aks ettiruvchi 
fundamental qoidalarni quyida keltirib oʻtamiz: 
- agar P˃F boʻlsa, unda k˃YTM; 
- agar P˂F boʻlsa, unda k˂YTM;
- agar P=F boʻlsa, unda k=YTM. 
Bu qoidalarga amal qilishda YTMning kuponli toʻlovlarni 
reinvestitsiyalash stavkasiga bogʻliqligini unutmaslik kerak. Umuman 
YTM koʻrsatkichiga qoplashgacha oʻrtacha kutiladigan daromadlilik 
sifatida qaralishi lozim. 
Muddatsiz obligatsiyalar qoplashgacha daromadliligi YTMni 
aniqlash uchun quyidagi tenglikdan foydalanish mumkin: 
YTM = [1 +
𝑘
𝑚
×
100
𝐾
]
𝑚
− 1.
 
Misol koʻrib chiqamiz. 
IBM kompaniyasining muomala muddati 100 yilga teng boʻlgan 
obligatsiyasi 92,50 birlik kurs boʻyicha sotib olingan. Kupon stavkasi 
7,72 foizga teng va har yarim yilda bir marta toʻlanadi. Operatsiya 
daromadliligini aniqlang. 

---

- 
208 - 
YTM=(1+(0,0772/2)*(100/92,50))
2
– 1=0,0852 yoki 8,5 foiz. 
Olingan natijadan koʻrinib turibdiki, mazkur obligatsiya 
qoplashgacha daromadliligi kupon stavkasidan yuqori. 
Kuponsiz obligatsiyalar uchun yagona daromad manbai 
obligatsiyaning xarid bahosi va nominal bahosi (qoplash bahosi) 
oʻrtasidagi farq hisoblanadi. Obligatsiyaning nominali ma’lum ekan 
(100 foiz qabul qilingan) operatsiya daromadliligini aniqlash uchun 
ikkita koʻrsatkich xarid bahosi