Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti
Moliyaviy aktivlarni baholash modelining
Yüklə 15,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
13.2. Moliyaviy aktivlarni baholash modelining qo‘llanilishi SARM shartlariga ko‘ra investor qo‘shimcha xarajatsiz aktivlarni erkin sotishi va sotib olishi hamda bozordan tashqari risklarni diversifikatsiya qilish orqali, ya’ni portfel shakllantirib, bartaraf qilishi mumkin. Demak bozor portfeli bilan bog‘liq risk 𝜎 𝑚 – bu portfel shakllantirib diversifikatsiya qilish orqali bartaraf qilib bo‘lmaydigan bozor riski hisoblanadi. U dispersiya va standart chetlanish ko‘rsatkichlari bilan aniqlanadi. Yuqoridagi SML chizig‘ining tenglamasidagi o‘zgaruvchanlarni aniqlangan ifodalarga almashtirib, tenglamani quyidagi formula orqali ifodalashimiz mumkin: r i = r f + 𝐸(𝑟 𝑚 ) − 𝑟 𝑓 𝜎 𝑚 𝜎 𝑖 (3), bu yerda: r i – i -nchi portfeldan kutilayotgan daromadlilik; 𝜎 𝑖 – daromadliligi aniqlanayotgan i-nchi portfel riski. - 192 - Bozor muvozanati sharoitida CML chizig‘ida faqat samarali portfellar joylashadi. Samarali portfellar bozor bilan mutlaq korrelyat- siyalashgan bo‘ladi. Risk standart chetlanish orqali aniqlanadi. CML portfelning hamma riskini hisobga oladi. Bunda daromadliligi aniqla- nayotgan i -nchi portfel riski ( 𝜎 𝑖 ) va bozor portfeli riski ( 𝜎 𝑚 )ning nisbati umumiy riskning standart chetlanish ( 𝜎 𝑖 𝜎 𝑚 ⁄ ) ko‘rinishidagi ifodasi hisoblanadi. SARM modelining yakuniy tenglamasini esa SML (Security Market Line – aktiv bozori chizig‘i) to‘g‘ri chizig‘i yordamida tuziladi. Chunki bozor muvozanati sharoitda CML chizig‘idan farqli tarzda SML chizig‘ida barcha portfellar: ham samarali, ham samarasiz va ham alohida aktivlar joylashadi va ular bozor bilan mutlaq korrelyatsiyalashmagan bo‘ladi. Shu sababdan ham SML chizig‘i portfelning faqat bozor riskini hisobga oladi va u beta orqali belgilanadi. Beta koeffitsienti aktivlar daromadliligi va bozor daromadliligining o‘zaro bog‘liqligini o‘zida aks ettiradi, ya’ni aktivlar daromadliligining bozor daromadliligiga nisbatan ta’sirchanligini baholaydi. Buni quyidagi formula orqali hisoblash mumkin: 𝛽 𝑖 = 𝜎 𝑖 𝜎 𝑚 𝐶𝑜𝑟𝑟 𝑖,𝑚 (4), yoki 𝛽 𝑖 = 𝐶𝑜𝑣 𝑖,𝑚 𝜎 𝑚 2 (5), bu yerda: 𝛽 𝑖 – i -nchi aktiv (portfel) betasi; 𝐶𝑜𝑣 𝑖,𝑚 – i-nchi aktiv daromadliligi bilan bozor portfeli daromad- liligining kovariatsiyasi (standart chetlanish); 𝐶𝑜𝑟𝑟 𝑖,𝑚 – i-nchi aktiv daromadliligi bilan bozor portfeli daromad- liligining korrelyatsiyasi; 𝜎 𝑚 2 – bozor daromadliligining dispersiyasi. Kengaytirilgan ko‘rinishda (5) formulani quyidagicha ifodalash - 193 - mumkin: 𝛽 𝑖 = ∑ (𝑟 〱 𝑡 − 𝐸(𝑟 𝑖 )) ∗ (𝑟 𝑚𝑡 − 𝐸(𝑟 𝑚 )) 𝑛 𝑡=1 ∑ (𝑚 𝑡 − 𝐸(𝑟 𝑚 )) 2 𝑛 𝑖=1 (6), bu yerda: 𝑟 𝑖𝑡 – i -nchi aktivning t davrdagi daromadliligi; 𝐸(𝑟 𝑖 ) – i -nchi aktivning o‘rtacha daromadliligi; 𝑟 𝑚𝑡 – m bozor portfelining t daromadliligi; 𝐸(𝑟 𝑚 ) – m bozor portfelining o‘rtacha daromadliligi; 𝑛 – kuzatishlar soni. (6) formulaga asosan beta koeffitsientini aniqlash uchun quyidagi shartli ko‘rsatkichlar yordamida hisoblash mumkin. Buning uchun kompaniya aksiyalari va bozor portfeli daromadliligining ketma-ket o‘n kunlik ma’lumotini 13.1-jadvalda qayd qilib olamiz. Ushbu ma’lumotlarni formulaga kiritish orqali beta koeffitsientni aniqlab olamiz. 13.1-jadval Yüklə 15,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|