Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti iqtisodiyot fakulteti
Yüklə 0,75 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Natijalar uchun mukofotlash.
|
3. Mukofotlar va rag’batlantirish
Odatda menejerning chora-tadbirlari salbiy elementlarga nisbatan ijobiy elementlarni o’zida ko’proq mujassam etadi, chunki insonlar boshliqning buyruqlariga nisbatan ijobiy rag’batlantirishga xayrihohlik bilan qaraydilar. Lekin rag’batlantirishning hajmi va sifati vazifani murakkabligiga bog’liq. Rahbariyat motivlash usullarni samaradorligini oshirish uchun ham moddiy, ham ma’naviy rag’batlantirishlardan foydalanadi. Menejer ijrochilarning ehtiyojlarini qanchalik yaxshi bilsa, rag’batlantirish shunchalik ta’sirli bo’ladi. Ushbu hol kompaniya strategiyasini amalga oshirishga shunchalik ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Strategiyani rag’batlantirishlar orqali qo’llab-quvvatlash funkstiya va xizmat burchlarini aniqlashdan iborat bo’lmay, balki bajariladigan ishni, topshiriqni va natijani aniqlashdan iborat. Ijrochining e’tiborini aniq natijaga qaratish orqali uni ish samarasini oshirish mumkin. Faoliyatni tavsiflashda funktsiyaga, xizmat burchlariga va operatsiyalarga alohida e’tibor berish o’z-o’zidan kutilgan natijani beradi deb o’ylash noto’g’ri. Sidqidildan mehnat qilish va funkstiyalarni bajarish kerakli natijani kafolatlamaydi. Harakatlarga zo’r berish emas, balki maqsadni amalga oshirishga zo’r berish – bosh vazifadir. Har bir talaba biladiki, o’qituvchining o’tgan darslarining hammasi ham o’zlashtirilmaydi, chunki o’qitish - bu mehnat, o’zlashtirish - bu natijadir. Maqsadli yo’llanmalar mavjud bo’lmaganda xodimlar funktsiyalar va muddatlar bilan shunchalik band bo’ladilarki, oqibatda maqsadni nazardan qochiradilar. Menejerlar rejadagi bajariladigan ishni muntazam taqqoslash va muvofiqlashtirish orqali maqsadni amalga oshirishga erishishlari mumkin. Natijalar uchun mukofotlash. Strategiyadagi maqsadlarni amalga oshirish uchun xodimlarni qiziqtirishni ishonchli yo’li – bu belgilangan natijalarga erishganlarni munosib mukofotlash, erishmaganlarni esa mukofotlamaslik yoki jazolashdir. Boshqacha har qanday yondashuv strategiyani bajarilishini xavf ostida qoldiradi. Strategik maqsadlarni amalga oshirish yo’nalishida bosim so’zsiz mavjud bo’lishi lozim. Kutilgan natijalarga erishish yo’nalishidagi bosim odilona va sezilarli mukofotlar bilan kuzatilishi shart. Rag’batlantirilmaydigan boshqaruv tizimi izdan chiqa boshlaydi, strategiyani yurituvchilarning esa bo’yruq berib, ularni bajarilishini talab qilishdan boshqa imkoniyati qolmaydi. «Remington prodakshen» kompaniyasi ishchilari 65% asosiy ish haqini oladilar. Ish haqining qolgan qismi esa ishbay mukofot sifatida beriladi. Kompaniya o’z mahsulotining sifatini 100% tekshiradi, sifatsiz mahsulotning narxi aybdor ishchining mukofotidan qaytarib qolinadi. Oliy rahbariyatni maoshining mukofot qismi esa ko’proq ulushni tashkil etadi. Tahlillar shuni ko’rsatadiki, ushbu kompaniyada rag’batlantirish dasturini amalga oshirishning to’rtinchi yiliga kelib, mehnat unumdorligi 17% oshgan. Rag’batlantirish tizimini yaratish uchun boshqa yo’nalishlar ham mavjud: 1. Natijalarga haq to’lashning ko’proq qismi mehnat uchun olinadigan mukofotni tashkil etishi lozim. Rag’batlantirish 20% ni tashkil etsa, e’tiborni jalb etadi va yaxshi ishlash hissiyotini uyg’otadi. 2. Rag’batlantirish rejasi faqat oliy rahbariyatga tegishli bo’lmay, hamma ishchi-xodimlarni qamrab olishi lozim. Strategiya va maqsadlarni amalga oshirishdan keladigan mukofotlarni katta qismini faqat bir necha oliy rahbarlar oladigan bo’lsa, oddiy ishchi-xodimlar yaxshi ishlaydi degan fikr butunlay noto’g’ri. 3. Rag’batlantirish tizimini aniq va odilona tashkil etish lozim. Agar natijalarning ko’rsatgichlari haddan tashqari yuqori ko’rsatilgan bo’lsa, individual natijalar noaniq va yetarlicha asoslanmagan bo’lsa, ishchi-xodimlarning noroziligi va qoniqmasligi har qanday ijobiy natijalarni yo’qqa chiqaradi. 4. Strategik rejaga mos keladigan natijalarga erishgan xodimlarni rag’batlantirish lozim, aks xolda strategiya mukammal emas yoki rahbariyatning maqsadlari strategiyadan farq qiladi. 5. Har bir ishchi-xodimning oldiga qo’yilgan maqsadlarning amalga oshirish jarayoniga ularning o’zi ta’sir eta olishi lozim. Yuqorida keltirilgan umumiy yo’nalishlardan farqli rag’batlantirishning aniq choralarini taklif etish va aniq ishlab chiqarish natijalarini e’tiborga olish lozim, faqat aytish kerakki, rag’batlantirish strategiya bilan bog’langan holda amalga oshirilishi shart. Agar strategiya tejamkorlikdan iborat bo’lsa, rag’batlantirish tizimi resurslar sarfini tejash uchun xizmat qilishi lozim. Agar kompaniya mahsulotlar va xizmatlar sifatini oshirish orqali raqobatchilardan uzib ketmoqchi bo’lsa, rag’batlantirish tizimi nuqsonsiz ishlashni, xaridorlarning kam shikoyat qilishini va buyurtmalarni tezkorlik bilan bajarishini e’tiborga olishi lozim. Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|