O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti kimyo texnika fakulteti

Mavzuning dolzarbligi: Hozirgi kunda Respublikamizdagi yog’-moy korxonalarida 
paxta va boshqa o’simlik yog’larini oqlash, rafinastiya qilish maqsadida chetdan valyuta 
hisobiga tashib keltiriladigan qimmatbaxo adsorbentlar ishlatilmoqda. 
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda aytish mumkinki, o’simlik moylarini oqlash 
maqsadida bentonitli gillarni aktivlashtirish sharoitlarini o’rganish va shu asosda import 
o’rnini bosuvchi adsorbent olish bugungi kunning dolzarb masalalari qatoriga kiradi.
Bugungi kunlarda Respublikamiz yog` moy kombinatlar uchun zarur bo‘lgan 
adsorbentlar asosan valyuta hisobiga chetdan keltiriladi. Demakki ushbu turdagi chetdan 
import qilinayotgan analog adsorbentlar olish borasidagi izlanishlar doimo dolzarb 
masalalardan hisoblanadi. Ushbu mahalliy xom ashyolar asosidagi adsorbentlar yaratishga 
erishish, tannarxini arzon, tayyorlash texnologiyasi sodda qilishga erishish dolzarblikni 
yanada oshirib yuboradi. 

---

Shularni inobatga olgan holda men bitiruv malakaviy ishimni Maxalliy xom-ashyolar 
asosida o’simlik yog’larini oqlovchi adsorbentlar olishning laborotoriya texnologik 
reglamentini yaratishga qaratdim. 
Ishimning asosiy maqsadi qilib yaratilgan texnologiya asosida olingan adsorbent 
chetdan import qilinayotgan analog adsorbentlar o’rnini bosa oladigan va iqtisodiy 
samaradorligi yuqori va tannarxini arzon bo`lishiga erishishni oldim. 
Ishimning asosiy vazifasi qilib Navbahor koni ishqoriy va ishqoriy-yer bentonitli 
gil turlarini fizik-kimyoviy xususiyatlarini qo’shimcha o’rganish, ularni aktivlashtirishni 
maqbul rejimlari o’rganildi va shular asosida yog’-moy mahsulotlarini oqlashda ishlatish 
mumkin bo’lgan adsorbent olishga, olingan adsorbent yordamida laboratoriya va korxona 
sharoitida oqlangan paxta yog’i ko’rsatkichlari GOST talablariga javob berishi aniqlashni, 
ishqoriy va ishqoriy-yer bentonitli gillari asosida sanoat sharoitida adsorbent olishni
texnologik reglamenti yaratishni oldim. 
Mening ushbu bitiruv malakaviy ishim Respublikamizga juda zarur bo’lgan 
adsorbent olishni texnologik reglamentini yaratishga qaratilgan. Bu bitiruv malakaviy ishi 
ishlab chiqiarish amaliyotlari davrida olingan nazariy va amaliy bilimlarga asoslangan 
xolda bajarildi. Ushbu bitiruv malakaviy ishimizni bayon qilishda Urganch davlat 
universiteti “Kimyoviy texnologiyalar” kafedrasi professor-o’qituvchilariga o’zlarining 
foydali maslaxatlarini berganliklari uchun o’z minnatdorligimni keltirib o’taman. 
Bitiruv malakaviy ishim 59 bet kompyuter sahifasidan iborat bo‘lib, unda 6 ta rasm, 
7 ta jadval va 28 ta adabiyotlar ro‘yhati keltirilgan.