O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti kimyo texnika fakulteti
Yüklə 1,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
KIRISH O‘zbekistonda sanoat sohasidagi iqtisodiy islohotlar mahalliy va xorijiy sarmoyani jalb etib, ishlab chiqarishning yuqori texnologiyalarga asoslangan murakkab turlarini yo‘lga qo‘yishga yo‘naltirilgan. Buning natijasida so‘nggi yillarda mamlakatimizda iqtisodiy o‘sish sur’ati yiliga 7 foizdan yuqori bo‘lmoqda. Korxonalar yangidan jihozlanib, import o’rnini bosadigan va eksportbop mahsulotlar ishlab chiqarish ko‘paymoqda. Eng muhimi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari faoliyati uchun qulay sarmoyaviy muhit va zarur huquqiy-me’yoriy asos yaratilgan. Bu esa eksport salohiyatining jadal rivojlanishiga xizmat qilmoqda. Mamlakatimiz prezidenti I.A. Karimov o’zining «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari» nomli asarida ko’rsatib o’tganlaridek, korxonalarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlashni yanada jadallashtirish, zamonaviy, moslashuvchan texnologiyalarni keng joriy etish kerakligi hamda import o’rnini bosadigan, eksportga yo’naltirilgan va mahalliylashtiriladigan ishlab chiqarish quvvatlarini rivojlantirish zarurligi, bular o’z navbatida, bu mamlakatimizning ham tashqi, ham ichki bozorda barqaror mavqega ega bo’lishini ta’minlash imkonini berishi takidlab o’tilgan [1]. Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va atrof muhitni toza saqlash maqsadida chiqindilarni qayta ishlash bo’yicha O’zbekiston Respublikasining “chiqindilar to’g’risida”gi qonuni qabul qilindi [2]. Gilsimon moddalar ichida “bentonitlar” ko’plab qimmatli xususiyatlarga egaligi va shu sababli xalq xo’jaligining ko’plab tarmoqlarida keng miqyosda ishlatilishi tufayli muhim rol o’ynaydi. Hozirgi kunda bentonitli gillar xalqaro savdoning eng muhim obektlaridan biri hisoblanadi. Bu ayrim mamlakatlarda bentonitli gillarni etishmasligi bilan emas, balki ularning sifati bilan bog’liqdir. Har bir bentonitli gil koni, ba’zida konning har bir uchastkasi yoki plasti bir-biridan dispersligi, bog’lash qobiliyati, almashinuvchi aktivligi va boshqa xususiyatlari bilan farqlanuvchi spestifik xususiyatlarga ega bo’ladi. Bunday farqlanish gil tarkibidagi alohida komponentlarning miqdori, almashinuvchi asosni xarakteri va nisbatlari kabilar bilan bog’liqdir. Shunisi muhimki, bentonitli gillarni aktivlashtirish bo’yicha to’plangan ko’p yillik tajribalarga qaramasdan, ularga ishlov berish natijasida har doim ham sanoat talablariga javob beradigan mahsulot olishni iloji bo’lmaydi. Natijada ishlov berishdan keyin ham yuqori sifatga ega bo’lmagan gillardan foydalanishga majbur bo’linadi. Bentonitli gillarni ishlatilish sohasi o’zgarishi bilan, ularni sifatiga qo’yiladigan talablar ham o’zgarib boradi. Bu esa o’z navbatida yangi bentonitli gil konlarini o’zlashtirishda texnologik ilmiy- tadqiqot izlanishlarini olib borishni talab qiladi. So’ngi yillarda Respublikamizda ham bentonitli gillar xalq xo’jaligining turli tarmoqlarida keng miqyosda qo’llanilmoqda. Ammo ularni ishlab chiqarish hajmi va assortimenti hozirgi kunda Respublikamizda mavjud bo’lgan talabni qondirishga yetarli darajada emas. Tovar bentonitini ko’plab turlari mavjud bo’lishiga qaramasdan, hozirgi kunda asosan Respublikamizda neft va gaz sanoati ehtiyoji uchun “burg’ulash eritmasi” (burovoy rastvor) olishda ishlatiladigan bentonit kukuni ishlab chiqarilmoqda. Respublikamizda haligacha yog’-moy sanoati va boshqa tarmoqlar ehtiyoji uchun import o’rnini bosuvchi aktivlashtirilgan bentonit, shuningdek neft va gaz sanoati uchun bentonitli gillar asosida tabiiy katalizatorlar ishlab chiqarish yo’lga qo’yilmagan. Yüklə 1,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|