O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
Matematik statistikaning asosiy masalalari
Yüklə 1,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.2. Matematik statistikaning asosiy masalalari. Bosh to„plam-
ning son belgisini yoki sifat belgisini o„rganish talab qilinayotgan bo„lsin. Bu belgini tasodifiy miqdor sifatida talqin qilinadi. 1. Faraz qilaylik, tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasi bo„lsin. U holda ta o„zaro bog„liq bo„lmagan tajribalar o„tkazib, tasodifiy vektordan hajmli ‒ tanlanma- ning qiymatlarini hosil qilaylik, unda ‒ tasodifiy miqdorlar o„zaro bog„liqmas, bir xil taqsimotga ega, bu yerda ̅̅̅̅̅ Tanlanma- ning tajribada kuzatilayotgan qiymatlarini bilan belgilay- miz. ‒ tanlanmaning kuzatilayotgan qiymatlaridan foyda- lanib, tasodifiy miqdorning noma‟lum taqsimot funksiyasini baholash matematik statistikaning vazifalaridan biridir. Bunday vazifa bilan shu- g„ullanuvchi matematik statistikaning bo„limlariga noparametrik baho- lash nazariyasi deyiladi. 2. tasodifiy miqdor ta noma‟lum parametrlarga bog„liq aniq ko„rinishdagi taqsimot funksiyaga ega bo„lsin. ‒ tanlan- maning kuzatilayotgan qiymatlaridan foydalanib, ta noma‟lum parametrni baholash matematik statistikaning vazifasidir. Matematik statistikaning bu masalani yechish bilan shug„ullanuvchi bo„limiga parametrik baholash nazariyasi deyiladi. 3. Kuzatilayotgan tasodifiy miqdorning taqsimot qonunlari, ba‟zi xarakteristikalari haqidagi har qanday farazlar statistik gipotezalar deb ataladi. Ayrim farazlarga asoslanib, tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasini deb hisoblash mumkin bo„lsin, shu funksiya haqiqatdan ham tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasimi yoki yo„qmi degan savol statistik gipotezalar hisoblanadi. Biror gipotezani tekshirish uchun kuzatishlar orqali yoki maxsus tajribalar o„tkazish yo„li bilan ma‟lumot olinib, ularni qilingan gipoteza- larga mos nazariy jihatdan kuzatilayotgan ma‟lumotlar bilan taqqoslash kerak. Agar olingan ma‟lumot haqiqatdan ham nazariy jihatdan kutilgan ma‟lumot bilan mos kelsa, u holda shu gipotezani qabul qilish mumkin, aks holda gipotezani qabul qilishga asos bo„lmaydi. Kuzatish natijalari bilan nazariy jihatdan kutilayotgan natijalar orasidagi farq turlicha bo„lishi mumkin. Bu farqni statistik baholash orqali ma‟lum bir 133 ehtimollik bilan gipotezani qabul qilish mumkinligini bu masalani qo„yilishiga bog„liq ravishda tanlashimiz mumkin. Matematik statistika- ning bu masalani yechish bilan shug„ullanuvchi bo„limi statistik gipotezalar nazariyasi deyiladi. Yüklə 1,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|