81
motorning turli sirpanish qiymatida elektr energiyasi oqimining taqsimlanishini
tahlil qilamiz. 3.12 - rasmda asinxron motorning energetik diagrammasi keltirilgan.
3.12 - rasm. Asinxron motorning energetik diagrammasi
Motor erishadigan P
istem.
quvvati, chulg‘amlar va stator polatidagi isroflarni hisobga
olmaganda (ΔPni), elektrmagnit quvvatga –P
em
ga ya‘ni elektromagnit maydonning
aylanishi quvvatiga aylanadi deymiz. Asinxron motor bir vaqtning o‘zida
ham
motor ham transfarmator sifatida ishlagani uchun, elektrmagnit quvvat 2 kanalga
bo‘linadi. Elektrmagnit quvvatining bir qismi P
mex
mexanik quvvatga aylanadi, bu
quvvat asinxron motor valiga uzatiladi. Bu quvvat
aylanayotgan elektrmagnit
maydoni va rotor tokining aktiv tashkil etuvchisining o‘zaro toqnashuvi natijasida
yuzaga keladi. Elektrmagnit quvvatning ikkinchi qismi esa rotor chulg‘amiga
elektrik quvvat sifatida singadi, bu xodisa transfarmatorning ikkilamchi
chulg‘amini eslatadi.
Elektrmagnit quvvat
stator maydoni tezligi
0
ning m momentga
ko‘paytmasiga teng (M –asinxron motor validagi moment).
P
em
= M
0
(3.34)
Elektrmagnit quvvat ikkita tashkil etuvchidan iborat
P
em
= P
mex
+ P
s
(3.35)
Mexanik quvvatni quyidagicha tasvirlasak bo‘ladi
P
mex
= M +
(3.36)
Rotor chulg‘amiga singdiriladigan elektrik quvvat (3.34) va (3.36)ga kora
quyidagicha bo‘ladi
82
P
s
= P
em
- P
mex
= M
0
–M * = M
0 *
s
(3.37)
Bundan ko‘rinadiki sirpanish quvvatti P
S
, rotor chulg‘amida hosil bo‘lib
motor validagi quvvatga hamda sirpanishga proporsionaldir.
Bu quvvat rotor chulg‘amidagi isroflar sifatida taqsimlanadi (faza
rotorli
motorlari uchun esa yurgazish paytida yurgazish qarshiliklaridagi isroflar).
Asinxron motorlarni loyihalashda va ishlatishda elektr energiyasini isrofni
kamaytirish va F.I.K.ni oshirish maqsadida sirpanish quvvatini kamaytirishga
harakat qilinadi. Asinxron motorlar
shunday loyihalanadiki, uning nominal
sirpanishi bir necha foizni tashkil qilsin. Asinxron motorli elektr yuritmalarning
tejamli ishlashini ta’minlash uchun ular minimal
sirpanish bilan ishlashi
ta’minlanadi. Bu qoida rostlanadigan asinxron elektr yuritmalar uchun ham amal
qilishi kerak. Istesno tariqasida asirnxron motorlarni yurgazishni kaskadli
sxemasini keltirishimiz mumkin, bunda sirpanish quvvati foydali ishlatiladi.
Dostları ilə paylaş: